انرژی تخریبی اینترنت در حال تغییر شکل
تعجب نکنید ... اما سال ۱۳۹۰ نخستین سالی بود که در آن برای اولین بار تعداد تجهیزات دیجیتال قابل اتصال به اینترنت و امواج ارتباطی از تعداد کل جمعیت ساکن بر روی کره زمین فراتر رفت!
هم چنین در این سال برای اولین بار ظرفیت شبکه جهانی اینترنت به طور کامل تکمیل شد. اما شاید تاریخ فناوری اطلاعات هیچ سالی را به ناامنی و آسیب پذیری سال ۱۳۹۰ به خاطر نداشته باشد. بله ... تعداد ویروس*های رایانه*ای و بدافزارهای اینترنتی در این سال به رکورد ۲۰۰ میلیون مورد رسید و موج عظیم انرژی*های مخرب در اینترنت خسارت هنگفتی را به بسیاری از شرکت،* سازمآنها و حتی بخش*های دولتی کشورها تحمیل کرد.
به گزارش ایتنا، با این وجود هر چند سال ۱۳۹۰، سال نسبتاً سختی برای نهاد*های امنیت رایانه و اینترنت بود، امّا اتفاقات بزرگ امنیتی و توجه رسانه*های عمومی جهان به این اتفاقات مهم، سرآغاز مبارکی بود برای افزایش محسوس آگاهی کاربران عادی تر و غیر حرفه*ای*تر اینترنت که یا تازه به دنیای بی*رحم وب پا نهاده*اند و یا دچار یک فراموشی امنیتی مزمن (!) و همیشگی هستند.
بد نیست برای اطلاع از آن چه که در سال ۱۳۹۰ و در صحنه امنیت اطلاعات رایانه*ای جهان گذشت، نگاهی بیاندازیم به جدیدترین گزارش شرکت امنیتی Panda Security از وضعیت امنیت دنیای بزرگ فناوری اطلاعات ... به ویژه این که شرایط فعلی به گونه*ای است که امنیت اطلاعات رایانه*ای، حساسیت فوق العاده*ای یافته، *تا آنجا که نهادهای رسمی و دولتی کشورهای مختلف جهان حالا اینترنت را به عنوان یک مسئله امنیتی ارزیابی می*کنند.
بررسی*های اولیه پاندا نشان می*دهد که در سال ۱۳۹۰ و در مقایسه با سال*های گذشته، "بیشترین" حجم داده*های حساس و ارزشمند، "بزرگترین" شرکت*های تجاری و مراکز سازمانی و نیز "بیشترین" تعداد شرکت*هایی که خود مسئول تامین امنیت اینترنت هستند، تحت حملات موفق (!) هکرها و نفوذگر*های اینترنتی قرار گرفتند.
برای مثال طی حمله به شبکه*های بزرگ Play Station شرکت سونی، بیش از صد میلون کاربر اینترنتی با مشکلات ناشی از سرقت اطلاعات شخصی وخصوصی مواجه شدند... درست به همین روش، ۳۵میلیون کاربر دیگر نیز از طریق نفوذ خرابکارها به داخل یک شبکه بزرگ بازی*های آنلاین با عنوان Steam Valve به شدت آلوده شدند و ...
امنیت شبکه*های اجتماعی در سال ۱۳۹۰
هرچند دسترسی به برخی شبکه*های اجتماعی بزرگ در برخی از کشور*های جهان غیر قانونی است؛ اما با این حال، این شبکه*ها سهم بزرگی از نقل و انتقال کدهای مخرب و انتشار آلودگی*های رایانه*ای را به عهده دارند. برای اینکه قدرت شبکه*های اجتماعی را در زمینه گسترش این آلودگی*ها درک کنید، کافیست بدانید که پس از گذشت چند ساعت از مرگ استیوجابز، خالق شرکت اپل، یک صفحه جعلی و آلوده با نام وی در یکی از شبکه*های اجتماعی مشهور ایجاد شده بود که تنها در عرض چند ساعت و درست قبل از لحظه مسدود شدن، ۹۰ هزار عضو ثابت داشت.
این یعنی سرعت آلوده*سازی پنج کاربر در هر ثانیه (!)
البته دراین سال برخی از شبکه*های مهم اجتماعی برای نخستین بار موفق شدند تا با اتخاذ تدابیر صحیح حفاظتی تعداد حملات مخرب علیه خود را کاهش دهند اما این در حالی بود که برای مثال در اوایل سال ۱۳۹۰ هک شدن صفحه مربوط به یک موسسه مالی مشهور در یکی از همین شبکه*های اجتماعی وارسال پیام*های کوتاه مخرب به مشتریان این موسسه، منجر به ایجاد خسارت*های مالی بسیار سنگینی گردید .
یکی دیگر از تهدید*های مربوط به شبکه*های اجتماعی، انتشار بیش از حد اطلاعات خصوصی، شخصی و ارزشمند توسط اعضای این شبکه*هاست که برای بسیاری نشانه نوعی صمیمیت آنلاین به حساب می*آید اما برای خرابکاران اینترنتی که تنها در جست*وجوی اطلاعات هستند، خوراک مناسبی برای برنامه*ریزی حملات اینترنتی محسوب می*شود.
وضعیت تبهکاری آنلاین در سال ۱۳۹۰
در وضعیت فعلی، شاید هدف اصلی جرایم سایبر را تنها بتوان در یک جمله خلاصه کرد: "سرقت اطلاعات ارزشمند و تبدیل آنها به پول نقد!"
درست به همین دلیل ساده، تروژان*های banker که برای سرقت اطلاعات مالی و اعتباری شما بکار می*روند ونیز حملات هدفدار و نامحسوس علیه مراکز سازمانی، پرطرفدارترین ابزار تخریب در اینترنت محسوب می*شوند.
طبق آمارهای پاندا در سال ۱۳۹۰ بیش از۷۰درصد از کل کدهای مخرب کشف شده در سرتاسر جهان را "نرم*افزارهای تروژان" تشکیل می*دهند. این یعنی تقریباً از هر ۳ ویروس رایانه*ای ۲مورد برای نفوذ نامحسوس و سرقت اطلاعات تولید و در اینترنت منتشر می*شوند.
از عجایب غریب سال ۱۳۹۰ که سابقه*ای از آن را در سال*های گذشته پیدا نکردیم، افزایش هدفمند حملات مستقیم به شرکت*ها و سازمان*های امنیتی است که مهم*ترین آن حمله موفقیت آمیز به شرکت آمریکایی RSA و دستیابی به اطلاعات حساس مربوط به سیستم*های فوق امنیتی تصدیق هویت (SecurID) بود که یکی از حساس*ترین شرکت*های آمریکایی با عنوان Lockheed Martin را با مشکلات بزرگ امنیتی نظیر نفوذ مستقیم مجرمان اینترنتی به لایه*های دخلی شبکه*های رایانه*ای مواجه کرد. کافیست بدانیم که این شرکت، پیمانکار اصلی دولت و ارتش ایالات متحده امریکا در حوزه خدمات فناوری اطلاعات است تا به عمق شدت ماجرا پی ببریم.
کمترین خسارت ناشی از حملات اخیر به شرکت RSA، تغییر الگوهای رمزنگاری برای بیش از ۴۰ میلیون کاربر ابزار و محصولات این شرکت در سرتاسر جهان بوده است. البته قبل از این تغییرات اساسی، کارشناسان امنیت اطلاعات فهرستی از بیش از ۷۶۰ حمله مشابه به شرکت*هایی که از سیستم*های امنیتی RSA استفاده می*کردند رابه طور رسمی ثبت کرده*اند.
علاوه بر این، در طول سال ۱۳۹۰ نام قربانیان مهم دیگری نیز از میان شرکت*های Comodo ، Digi Notar، Symantec و ...، تنها بخشی از این فهرست بلند بالا را تشکیل دادند. در شش ماه گذشته دست کم پنج شرکت بزرگ صادرکننده گواهینامه*های امنیتی دیجیتال برای پایگاه*های اینترنتی و ارتباط*های آنلاین، هدف حملات شدید وسرقت اطلاعات حیاتی واقع شدند که منجر به بروز اختلال*های امنیتی شدید در پایگاه*های مهمی مانند سرویس پست الکترونیک شرکت گوگل (gamil) گردید.
با این حال غیر از شرکت*های امنیتی، برخی از شرکت*های بزرگی که در سال ۱۳۹۰ هدف حمله، نفوذ و دسترسی*های غیر مجاز قرار گرفتند شامل صندوق بین*الملی پول ،سازمان فضایی اروپا و ناسا، سازمان فضایی آمریکا، بانک سیتی گروپ، شرکت سونی و سگا ،پایگاه*های اینترنتی دولت بریتانیا و ... بوده*اند. تنها در نفوذ به پایگاه*های بازی*های انلاین شرکت سونی (PSN)، اطلاعات محرمانه وشخصی بیش از ۷۷ میلیون نفر از کاربران و اعضاء این پایگاه در اختیار هکرها و تبهکاران انلاین قرارگرفت.
جنگ*ها و درگیرهای سیاسی در اینترنت
در سال ۱۳۹۰ جنگ*ها و درگیری*های اینترنتی به عنوان*های خبری ثابت بسیاری از رسانه*ها و روزنامه*ها تبدیل شد. هر چند که سابقه این جنگ*ها دست کم به چهار سال پیش باز می*گردد اما نخستین جنگ اینترنتی در سال ۱۳۹۰، حملات یک*جانبه*ای بود که از طرف یک گروه سازمان یافته علیه وزارت اقتصاد و دارایی کشور کانادا انجام شد. با این وجود که تحقیات اولیه نشان می*داد این حملات از سرور*هایی در کشور چین هدایت می*شوند. امّا هیچ*گاه شواهد محکمی علیه ترتیب دهنده واقعی آنها، یافت نشد.
درست یک*ماه بعد، شرکت*های امنیتی از عملیات "اژدهای شب" پرده برداشتند که طی آن بزرگ*ترین شرکت*های نفتی جهان مانند BP، SHELL و Marathon OIL طی دو سال گذشته و به طور مستمر تحت حملات جاسوسی و آلودگی*ها شدید رایانه*ای قرار داشته*اند. باز هم مثل مورد قبلی همه راه*ها به چین ختم شد، امّا هیچ گونه شواهد محکمی علیه مقامات رسمی این کشور یافت نشد.
بعدها وزارت دفاع ایالات متحده و بخش*های دولتی و نظامی در برخی از کشورهای دیگر جهان، ارتش نروژ، وزارت اقتصاد فرانسه و نشست جهانی گروه ۲۰ در فرانسه، دولت کره جنوبی، برخی صنایع ژاپن ،ارتش ایالات متحده و ... تحت حملات شدید و موفق رایانه*ای قرار گرفتند و ... بالاخره برای نخستین بار در تاریخ امنیت فناوری اطلاعات، سخنگوی وزارت دفاع آمریکا اعلام کرد که حملات اینترنتی علیه منافع این کشور، به مثابه جنگ حقیقی و واقعی ارزیابی خواهد شد و واکنش مناسب در برابر آن اعمال خواهد گردید.
چین نیز برای اولین بار اذعان کرد که از ابتدای سال جاری هدف بیش از پانصد هزار حمله اینترنتی قرار گرفته که نیمی از آنها از خارج از کشور برنامه ریزی و هدایت شده*اند.
در اواخر پاییز امسال نیز، تلویزیون رسمی ایران، تصاویری از یک هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی را منتشر کرد که بدون وجود هیچ*گونه آسیبی به تصاحب نیروهایش درآمده بود. نکته جالب این جاست که ایرانی*ها گفته*اند که با هک کردن سیستم جهت*یابی (GPS) این هواپیما و تغییر مقادیر جغرافیایی، موفق شده*اند تا بدون هیچ مشکلی این هواپیما را به داخل خاک ایران هدایت کنند.
البته ۱۳۹۰، سال تولد یک ویروس رایانه*ای جدید به نام Duqu بود که خاطره ویروس مخرب ویروس Stuxnet را دوباره زنده کرد.هرچند هیچ*گاه مانند بلوف*های رسانه*ای و غیر فنی که در مورد استاکس*نت شاهد بودیم، خسارت*های قابل توجهی از طرف این بدافزار جدید هم ایجاد نشد، اما گوشزد دوباره*ای بود به مراکز حساس و استراتژیک کشورهای مختلف تا به کامل*ترین وجه، وضعیت امنیتی وحفاظتی خود را تحت کنترل داشته باشند. یکی از خطرناک*ترین شیوه*های انتقال این ویروس، فایل*های ضمیمه نامه*های الکترونیک هستند که معمولاً به صورت هدفدار به اهداف مورد نظر ارسال می*شوند...
امنیت سیستم*های عامل
به جز سیستم*های عامل ویندوز که هنوز بزرگترین بستر اجرایی بدافزار*ها و کدهای مخرب محسوب می*شوند سیستم*های عامل دیگر نیز به نسبت میزان کاربرد رفته رفته اهمیت امنیتی پیدا می*کنند. در این بین، سیستم*های عامل Mac و Android که پس از ویندوز از بیشترین میزان محبوبیت برخوردار هستند، با رشد تهدیدها و بدافزارهای سازگار با محیط خاص خود مواجه شده*اند...
بر اساس اعلام پاندا، درسال ۱۳۹۰ ما شاهد نخستین موج*های وسیع وگسترده حملات اینترنتی علیه سیستم عامل مک، بوده*ایم! جالب این که در ماه گذشته میلادی یک تروژان کاملاً جدید با قابلیت سرقت اطلاعات مالی و بانکی ویژه محیط سیستم*های عامل مک در مقیاس بسیار وسیعی منتشر شد. این تروژان و سایر تهدیدهای رایانه*ای ویژه Mac ، شرکت*های امنیتی و نیز رسانه*های بزرگ جهان را تا حد بیشتری نسبت به امنیت این نوع از سیستم عامل که تا کنون بدون ویروس و کاملاً امن تلقی می*شد،* حساس کردند. به هر حال رفته رفته کاربران سیستم*های عامل شرکت Apple هم باید درک کنند که دیر یا زود باید بدافزارهای سازگار با Mac را جدی بگیرند.
در مقایسه با Mac، سیستم عامل اندروید شرکت گوگل، در مدت زمان کوتاه*تری به یک هدف مورد علاقه برای خرابکاران اینترنتی تبدیل شد. دلیل آن هم استفاده از این سیستم عامل محبوب در بسیاری از تلفن*های همراه هوشمند و نیز تبلت*های خوش نقش و نگار موجود در بازار است. بدون شک، در آینده*ای نزدیک، تصور سیستم عامل اندروید هم بدون استفاده از نرم*افزارهای امنیتی غیر ممکن خواهد بود.
در ابتدای سال ۱۳۹۰ ویروس trj/adrd.A ویژه سیستم عامل اندروی در حالی کشف شد که فروشگاه مرکزی Google در کشور چین، به عنوان نخستین عامل انتشار این ویروس معرفی شد.
Trj/adrd.A بازخورد رسانه*ای و عمومی شدیدی داشت و توجه جدی بسیاری از کارشناسان را به امنیت آسیب*پذیر سیستم عامل اندروید جلب کرد. از آن پس کدهای مخرب ویژه سیستم*عامل اندروید یکی پس از دیگری تولید و از روش*های مختلف منتشر شدند که یکی از آنها آپلود فایل آلوده در فروشگاه*های رسمی و مرکزی گوگل بوده است! بنابراین پیش*بینی*ها نشان می*دهند که با افزایش بیشتر سهم اندروید در بازار سیستم عامل، توجه خرابکاران و در نتیجه تعداد و تنوع بدافزار*های ویژه این سیستم*عامل هم افزایش پیدا کند.
اعتراض*های سیاسی اجتماعی در اینترنت
حالا اینترنت و فضای مجازی به علت خصوصیت*های ویژه*ای که از آن برخوردارند، به محلی مناسب برای اعتراض*های اجتماعی و سیاسی تبدیل شده*اند. نمونه*هایی از این اعتراض*ها را در کارزار تسخیر وال*استریت و انقلاب*های کشورهای عربی مشاهده کرده ایم. اما مشکل اینجاست که شاید اعتراض*های اینترنتی برای نیل به اهداف اجتماعی یا سیاسی کاربران مؤثر واقع شود، اما حتماً به خشونت وناامنی اطلاعات در شبکه جهانی وب دامن می*زند، برای مثال در ابتدا تا اواسط سال ۱۳۹۰، درگیری*های سیاسی میان طرفداران انقلاب مصر و دولت نظامی این کشور به سرتاسر اینترنت گسترش یافته بود.حمایت برخی گروه*های اینترنتی که خود را مدافع حقوق بشر و آزادی بیان معرفی می*کنند مانند گروه ناشناس (Anonymous) نیز در گسترش این اعتراض*ها و البته پس*لرزه*های آن در سرتاسر شبکه وب،* بی*تأثیر نبوده است.
در مورد دیگر، تنها درگیری لفظی بین شرکت امنیتی HBGary و گروه Ananymous بود که منجر به هک شدن این شرکت و نشت اطلاعات سازمانی و محرمانه شامل نامه*های الکترونیک اعضا و یا مخاطبان این شرکت و البته انتشار عمومی آنها در اینترنت گردید. محتویات برخی از این ایمیل*ها، حاوی اطلاعات غیر اخلاقی و غیر حرفه*ای بود که به شدت بروی اعتبار و حیثیت HBGary به عنوان یک شرکت امنیتی قابل اعتماد تاثیر منفی گذاشت.
البته کارنامه گروه Anonymous که خود را تنها یک گروه معترض معرفی می*کند، پر است از حملات اینترنتی علیه شرکت*ها، مراکز و سازمان*های بزرگ که شرکت سونی، سازمان بازرگانی ایالات متحده، دفتر مرکزی پلیس اسپانیا، و ده*ها مرکز و سازمان دولتی دیگر...
Lulz Sec گروه اعتراضی دیگری است که در اوایل سال جاری از گروه Ananomous جداشد، و فعالیت*های تخریبی خود را بروی سرقت اطلاعات از شرکت*های کوچکتر با ضریب امنیتی پایین*تر و همچنین اجرای حملات تکذیب سرویس DoS علیه مراکز مهمتر متمرکز کرد.
در اواسط سال ۱۳۹۰ دو گروه جدا شده برای انجام یک عملیات مهم بار دیگر به هم پیوستند.عملیات جدید آنها در واقع اعلام جنگ به تمام مراکز دولتی و سیاسی جهان بود، به این صورت که آنها از تمام اعضاء و طرفداران خود خواستند تا بدون محدویت به هر مرکز دولتی و سیاسی در گوشه و کنار جهان حمله کنند و پس از به دست آوردن اطلاعات محرمانه، آنها را در اینترنت منتشر نمایند. اما چندی بعد با دست گیرشدن چند تن از اعضای اصلی این دو گروه فعالیت آنها اندکی کاهش یافت .در حال حاضر ۴۰ نفر از اعضای گروه Anaymous که چندی پیش توسط FBI دستگیر شدند منتظر دادرسی وحکمی هستند که ممکن است از ۵ تا ۱۰ سال زندان باشد.
اما مهمترین و جدیدترین عملیات گروه Anonymous ، سرقت اطلاعات مالی اعتباری و محرمانه هزاران مشتری شرکت امنیتیStratfor و دسترسی به حساب*های بانکی آنها برای کمک به مراکز خیریه بود! علاوه بر این، در هفته گذشته آنها بخش کوچکی از ۲۰۰ گیگابایت اطلاعاتی که بنا بر ادعای آنها از این مرکز سرقت کرده بودند را در شبکه جهانی اینترنت منتشر کردند. در اوایل و نیز در اواخر سال ۱۳۹۰ گروه ویکی لیکس هم به همکاری با Ananymous پرداخت و بخش بزرگی از اطلاعات شرکت Stratfor را در اینترنت منتشر کرد. این نه نخستین اما بزرگترین همکاری ویکی لیکس با هکرهای اینترنتی در زمینه سرقت و انتشار اطلاعات محرمانه بوده است.
پیش*بینی*ها برای سال ۱۳۹۱
بنا بر گزارش پاندا، شرایط فعلی امنیت جهانی اطلاعات نشان می*دهد که حمله به شرکت*ها، و مراکز سازمانی بزرگ، جاسوسی اطلاعات، جنگ*ها و در گیری*های سیاسی در اینترنت و شبکه*های اجتماعی بزرگترین نگرانی*های امنیتی در سال ۱۳۹۱ خواهند بود. البته تا کنون هیچ دوره زمانی در تاریخ امنیت اطلاعات رایانه*ای به اندازه سال ۱۳۹۰ برای شرکت*های بزرگ و مراکز دولتی به این اندازه سخت و دشوار نبوده است. اما سال ۱۳۹۱ بدون شک از این لحاظ دشوارتر هم خواهد بود.
تهدیدهای مربوط به تلفن همراه:
هرچند بیشتر شرکت*های تولید کننده ضدویروس که از ده سال گذشته وضعیت امنیتی تلفن*های همراه و میزان رشد تهدیدها وبد افزارها برای این ابزارهای ارتباطی را نگران کننده پیش بینی کرده بودند و به تولید برنامه*های ضد ویروس برای تلفن*های همراه پرداختند، اما وضعیت تهدیدها آن چنان که می*بینیم آنقدرها نگران کننده نشد... هرچند سیستم عامل اندروید، ان هم به دلیل استفاده دراغلب "تبلت*ها" توانست بدافزارهای خطرناک*تر و بیشتری را به سمت خود جلب کند...
بنابر این سال آینده نه با سرعتی حیرت*آور بلکه آهسته آهسته سیستم*عامل اندروید به هدفی خاموش برای خرابکاران اینترنتی تبدیل خواهد شد.هر چند سیستم*های پرداخت پول از طریق تلفن*های همراه به شرطی که به محبوبیت و شهرت خوبی میان کاربران دست پیدا کنند هدف بهتر و سریع تری برای تبهکاران سایبری خواهند بود.
و در نهایت ویندوز8
نسخه نهایی سیستم عامل ویندوز8 که در اواخر سال ۲۰۱۲ به بازار خواهد آمد، تاثیر چندانی بر وضعیت امنیتی سال آینده نخواهد داشت اما می*تواند سال ۱۳۹۲ را به یک سال کاملاً آلوده و پیچیده تبدیل کند زیرا قابلیت*های اشتراکی در ویندوز8 افزایش چشم*گیری یافته وهمین موضوع در افزایش تولید و انتشار وسیع ویروس*های رایانه*ای موثر خواهد بود.
مطمئن باشید که از میزان "انرژی تخریبی" اینترنت به هیچ عنوان کاسته نخواهد شد، بلکه این انرژی مخرب، تنها از شکلی به شکل دیگر تبدیل می*شود و از محیطی به محیط دیگر می*لغزد، بنابراین در سال ۱۳۹۱ باید بیشتر از اینها نگران وضعیت امنیت رایانه و شبکه خود باشید ...
شاید بتوان دریک جمله وضعیت امنیت سال ۱۳۹۱ را این گونه خلاصه کرد:
شما در هر جا که باشید، در خانه، در محل کار، در سفر، بر بالای آسمان*ها یا اعماق دریاها، و یا از هر نوع ابزار دیجیتالی که استفاده کنید، از حمله ویروس*های رایانه*ای و حملات مخرب در امان نخواهید بود. پس به راهکار مناسب فکر کنید ...
