| ازپرکاربردترین قطعات درالکترونیک است و همچنین یکی ازاختراعات مهمّ بشراست که تحوّلی بزرگ بهمراه داشته است ، ترانزیستور نیز بسیار متنوّع است و بحث در موردآن فراوان است ولی ازآنجا که روش دراین سایت برپایه عمومی و ساده بودن است ، مطالبی رادراین راستا خدمتتان ارائه می نماییم. | |||||||
| ترانزیستورمعمولی دارای سه پایه است و دردو نوع ترنزیستورمنفی و ترانزیستورمثبت وجود دارد ، ترانزیستـــورهای معمولی درشکل و اندازه های گوناگــونی وجودداشته و با قدرت های مختلف و کاربردهای متفاوت به چشم می خورند که بعضی ازاشکال ترانزیستورهارا درزیرمشاهده می کنید. | |||||||
| به ترانزیستورهای منفی ، ان پی ان گفته می شود NPN | به ترانزیستورهای مثبت، پی ان پی گفته می شود PNP | ||||||
| C B E نام گذاری پایه های ترانزیستورهای معمولی مثبت و منفی ازحروف اوّل نام هرپایه گرفته شده است، پایه کلکتور ، پایه بیس ، پایه امیتر | |||||||
T r a n s i s t o r | |||||||
| دراینجا هم تعداد دیگری از اشکال ترانزیستور را مشاهـــــــــــده می نمایید که به ترانزیستوربدنه فلزّی بزرگ سمت راست، ترانزیستـــور قابلمه ای نیز گفته می شود (بدنه ترانزیستورقابلمه ای فلزی است وبرای نصب آن یک عایقی مثل ورقه بسیارنازکی ازجنس میکا که به آن طلق ترانزیستورقابلمه ای هم می گویند،مابین ترانزیستورومحل نصب قرارداده و باپیچ و مهره بسته می شود، پیچ و مهره مخصوص هم برای این منظوروحود دارد) همچنین ترانزیستورهای کوچ و ریز اس ام دی را نیز درشکل می بینید .
| ||||||
| ترانزیستورچگونه کارمی کند : کارکرد یک ترانزیستورمعمولی نوع منفی یا ان پی ان، مثل کارکرد یک شیرآب است، همانطـــورکه یک شیرآب به یک منبع آب مثل آب شهروصل است و با چرخاندن آن کم کم آب ازشیربیرون می آید، درترانزیستورمنفی هم اگرکلکتور به منبع تغذیه وصل باشد، با اعمال فرمان به بیس آن، از امیتر ترانزیستور خروجی خواهیم داشت و این خروجی بستگی به مقدارولتاژی است که ما به بیس ترانزیستورمی دهیم، این یک مثال ساده و برای یک ترانزیستورساده دریک مدارساده بود تا آشنایی اوّلیه با کارترانزیستور را پیدا کنید، درادامه با مثالها و توضیحات بیشتر، ترانزیستوررا بهترخواهید شناخت و فراخواهید گرفت که ازترانزیستور برای منظورهای گوناگون وبه چه نحوی استفاده می شود. | |||||||
| مثال : درشکل سمت چپ یک ترانزیستــور داریم که بیس آن به یک میلـه نازک فلـزی داخل منبع وصل است و میله فلزی دیگرهم توسط مقاومت به ولتاژ12 ولت وصل است، لامپـی هم داریم که یک پایه اش مستقیم به برق 12 و یک طرفش به کلکتور ترانزیستور وصل شده، وقتی سطح آب درمنبع بالا می رود ازآنجا که آب رسانا است ، درواقع دو میله فلزی که دراینجا به عنوان حسگــریا سنسور استفاده شده اند برقی که ازخط 12 ولت ازطریق مقاومت آمده را به بیس ترانزیستور وصل می کنند و ترانزیستور بکار می افتد درنتیجه ارتباط لامپ ازطریق کلکتور و امیتر ترانزیستـــــــور به منفی وصل می شود و لامپ روشن می شود، روش انتخاب و استفاده از ترانزیستورها به نسبت نیاز، فرق می کند دراین مدار یک با ولتاژ 60 ولت 1 آمپر استفاده شده و ترازیستور خاصیت سویچینگ دارد، لذا NPNترانزیستور منفی برای اگاهی از مشخّصات ترانزیستورها لازم است به کتاب مرجع ترانزیستورها مراجعه شود . فرق بین ترانزیستور ان پی ان با ترانزیستور پی ان پی : درترانزیستور ان پی ان ولتاژ مثبت به کلکتور وصل می شود و ایمیتر به منفی، و برای شروع به کارکردن ترانزیستور باید یک فرمان مثبت درمحدوده ولتاژ مثبت کلکتور به بیس اعمال کرد مثل شکل بالا که مشاهده می کنید ، ولی درترانزیستـور پی ان پی یا ترانزیستور مثبت، ولتاژ مثبت به امیتر وصل می شود و کلکتور هم به منفی لذا برای بکارانداختن ترانزیستور پی ان پی باید یک ولتاژ منفـی درمحدوده ولتاژ منفی کلکتور به بیس اعمال کرد دراینجا می بینیم که ترانزیستــور پی ان پی جفت و قرینه ترانزیستـــور منفی یعنی ان پی ان است، به توضیح و شکل زیر توجّه نمایید . T r a n s i s t o r | ||||||
BD140 PNP...BD139 NPN , BD244C PNP...BD243C NPN TRANSISTOR | |||||||
تست ترانزیستور : چند روش برای تست ترانزیستورهای معمولی وجود دارد ، یکی ازمتداولترین روشها، تست ترانزیستوربا اهمترعقربه ای است که به شرح زیر است اهمتررا روی حالت اهم قراردهید ، ترانزیستور را دردست بگیرید یا اگرگیره کوچک دارید، آن را به گیره ببندید، لید های اهم متررا به پایه های ترانزیستور درحالات مختلف وصل کنید و به عقربه اهم متر نگاه کنید، درنهایت حالتی را مشاهده خواهید کرد که یکی ازپایه ها ازیک طرف با دو پایه دیگر اهمی نشان می دهد و این اهم تقریبا برابر است، درهمین حال آن پایه ای که با
HFE , hfe Test تست ترانزیستور بوسیله دستگاه ترانزیستورتستر یا مالتیمتری که حالتی برای شناسایی و تست ترانزیستور رادارند نیز روشی مناسب و شاید مطمئن تربرای تست انواع ترانزیستور های معمولی می باشد، ترانزیستور مشخصات مختلفی دارد و یکی از این مشخصات ،( اچ اف ای) ترانزیستور است که درکتاب مشخصات معمولا دیده می شود، اچ اف ای به معنی ضریب تقویت ترانزیستور است ، مثلا اگر درکتاب مشخصات ضریب تقویت یا همان اچ اف ای یک ترانزیستـــور عدد 200 باشد ، موقع تست آن با دستگاه ترانزیستور تستر یا مالتیمتر دارای این قابلیّت ، باید عـددی در محدوده 200 شاهده گردد که درصد خطا نیز باید درنظرگرفته شود بنا براین اگر عدد نشان داده شده 170 الی 230 باشد ترانزیستور قابل استفاده می باشد همانطور که قبلا روش کاربا مالتیمتر را توضیح دادیم، برای تست اچ اف ای ترانزیستورنیز باید کلید انتخابگر مالتیمتــر را ابتدا درحالت اچ اف ای یا ترانزیستور تست قرار دهید، اگـر روی مالتیمتر برای نصب ترانزیستور تعدادی شیار یا سوراخ وجود داشته باشد باید دقّت شود پایه های ترانزیستور به طورصحیح قرار گیرند و کلکتور و امیتر و بیس ترانزیستـور هرکدام در جای مربوطه به مالتیمتر وصل شود، معمولا کنار محل قرارگرفتن ترانزیستور روی مالتیمتر، جای پایه ها مشخص شده است و درصورتی تست موفقیت آمیز خواهد بود که پایه ها به طورصحیح به مالتیمتر متصل شده باشند ، بهتر است قبل از تست ، پایه های ترانزیستور را شناسایی و برای خودتان مشخص کنید و این کار با استفاده از کتابهای مرجع به راحتی امکان پذیر است هرچند با اهم متر نیز می توان پایه ها را مشخص نمود ولی اهمترها متفاوتند و بعضی اهم مترها گمراه کننده هستند، درضمن اگرترانزیستور را ازروی بردی بیرون آورده باشید، می توانید از روی برد نیز پایه های ترانزیستوررا شناسایی کنید . بعضی از مشخصات فنی یک ترانزیستور که ازطرف کارخانه سازنده ارائه می شود به شرح زیر است ، ممکن است روی نقشه ها نیز دیده شوند :
| |||||||
| انواع ترانزیستور:ترانزیستورمعمولی: توضیحات دربالا داده شد. ترانزیستور FET: ترانزیستورفت دردو نوع مثبت و منفی وجود دارد، درنوع منفی ( N-CHANEL) قسمت اصلی N است. درنوع مثبت ( P-CHANEL) قسمت اصلی P است. ترانزیستور FET سه پایه به نامهای درین (DRAIN) معادل کلکتور و گیت (GATE) معادل بیس و سورس (SOURCE) معدل امیتر دارد (D,G,S). یکی از کاربردهای این ترانزیستور برای کنترل ولتاژ است و نسبت به ترانزیستورهای معمولی ******* کمتری دارد و درمدارات فرکانس بالا استفاده می شود. تست ترانزیستور فت و شناخت پایه های G - S - D : اهمتر آنالوگ را روی ضربدر 1 قرارداده و پایه ای که از یک طرف با دو پایه دیگر راه میدهد، پایه گیت است. اگر لید سیاه به گیت وصل باشد، ترانزیستور منفی و اگر قرمز به گیت وصل باشد بنابراین ترانزیستور مثبت است، دو پایه درین D و سورس S از دو طرف اهم نشان میدهند. ترانزیستور FET به دو صورت وجود دارد: J-FET یا UJT که به صورت اتّصال مستقیم است و MOS-FET که بصورت اتّصال غیر مستقیم است. (شکل نقشه ای انواع ترانزیستور را درزیر مشاهده می کنید). 
ترانزیستور UJT : ازیک اتّصال P و یک اتّصال N تشکیل شده به نامهای: بیس 1(B1) بیس2(B2) بیس3(B3) یا امیتر. از کاربردهای این ترانزیستور، استفاده درمدارات نوسان ساز برای تحریک گیت تریستور در مدارات کنترل است. برای تست آن ( اهمتر روی ضربدر یک باشد) پایه ای که از یک طرف با دو پایه دیگر راه میدهد ، امیتر(E) است. پایه E با پایه ای که اهم کمتری نشان میدهد آن پایه B1است و پایه بعدی هم B2 است که با E اهم بیشتری نشان میدهد.ترانزیستور ماسفت( MOSFET ( Metal Oxide Semicondutor Field Effect Transistor: نوعی از ترانزیستور FET است که جنس آن از اکسید متال می باشد و مقاومت ورودی آن زیاد است. درترانزیستور های MOSFET خاصیت خازنی وجود دارد ،بنابراین ممکن است با لمس پایه ها، آسیب ببیند.
|
