قدرت خروجي اين فرستنده حدود 70 وات است كه اگر بخواهيم از ترانزيستور استفاده كنيم علاوه بر امكان پيدا شدن چنين ترانزيستوري شايد مشگل و گران قيمت باشه مهمتر اينكه تعدد طبقات در مدار هاي ترانزيستوري لازم داريم زيرا براي به كار انداختن ترانزيستوري با خروجي 70 وات طبقه ماقبلي يا درايور ان بايستي تقريبا 15 وات خروجي و براي درايو 15 وات طبقه ديگري حدود 3وات و براي 3وات طبقه درايوري به قدرت حدود نيم وات نياز حتمي داريم (براي اثبات موضوع ميتونيد از ديتا شيت ترانزيستورهاي RF موجود بتاي هر كدام را با ديگري مقايسه كنيد ( و به همين ترتيب تا نوسان ساز اصلي ... سيم پيچ ها ومدارات هماهنگ و قطعات زياد در هر كدوم از طبقات يك سري مسايل و مشگلات عديده اي را ايجاد ميكنند كه بايد مراعات و حل شود و در عين حال مصرف چنين دستگاهي در مجموع بيش از 200 وات خواهد بود كه در صورت استفاده از تغذيه 12 ولتي جرياني قريب 20 الي 25 امپر نياز است كه اگر از برق شهر بخواهيم تامين كنيم باز نيازمند ترانس بزرگ و سنگين تري هستيم . و مورد مهم ديگر دفع حرارت ترانزيستور خروجي 70 وات در RF كه باز به الومينيم هاي گرماگيربزرگ و .... و مسله خيلي مهمتر اينكه با يك اشتباه و يا عدم تنظيم دقيق خروجي ترانزيستورهاي قدرت فوري از بين خواهد رفت و.....
در حاليكه ما با بهره گيري از دو لامپ ارزان قيمت و تعداد بسيار كمتري قطعات معمولي منظور ما براورد ميشود . تمام لوازم مصرفي اين مدار به فور در بازار يافت ميشود و قسمت هايي از انرا ميتونيد از شاسي هاي اوراقي راديو لامپي و تلويزيون هاي قديمي به قيمت ناچيزي بدست اوريد مثلا خازن هاي متغيير بكار رفته با ظرفيتي 400 الي 500 پيكوفاراد از نوع حتما فلزي (شانه اي) و RFC هاي بكار رفته(چوك فركانس راديويي ) و.....
تشريحي از مدار نوسان ساز
در اين قسمت نوسانساز . يك فركانس قابل تنظيم توسط خازن واريابل و سيم پيچ ميسازيم . خروجي لامپ يا در حقيقت مدار اند لامپ نوسان ساز را بر روي فركانس دو برابر فركانس اصلي نوسانساز تنظيم ميكنيم . اين انرژي به شبكه فرمان لامپ خروجي اعمال ميشود و خروجي لامپ تقويت قدرت ضمن تنظيم شدن بر روي فركانسي كه به شبكه فرمانش اعمال مي شود . به انتن فرستاده ميشود . خروجي لامپ نوسانساز را مي توان روي فركانسهاي مختلفي كه از جمله فركانس اصلي نوسانساز و دوبرابر ان و سه برابر و يا چهار برابر فركانس اصلي است (بستگي كامل به ظرفيت خازنها و سيم پيچ هاي مدار تانك دارد ) تنظيم كرد كه ما در اينجا از دوبرابر استفاده ميكنيم دليل اينكار عبارت از به دست اوردن ثبات فركانس و جلوگيري از تغيير نوسانساز در مواقع تنظيم طبقه قدرت خروجي (نكته مهم 1) *} هر چه ظرفيت خازني زيادتري روي مدار نوسانساز اعمال كنيم فركانس با ثبات تري خواهيم داشت . اما اين هم حدي دارد و به نقطه اي ميرسد كه نوسان ساز از كار مي افتد { بنابراين ضمن در نظر داشتن اين نكته (اصولا در هر مدار نوسانساز سعي بر كم كردن دور سيم پيچ و زيادكردن ظرفيت خازن تا حد ممكنه را داشته باشيد ).
نكته مهم ديگر اينكه (2) از بكار گيري خازن هاي پلاستيكي در اينگونه مدارات اجتناب كنيد زيرا وقتي در يك حالت كه تنظيم ميشوند به تدريج پلاستيك بين صفحات انها تحت فشار جوشن ها باريكتر شده و خازن تغيير ظرفيت ميدهد در نتيجه نوسانساز بايد دوباره تنظيم گردد (اگر به راديوهاي قديمي دقت كرده باشيد اغلب مواقع وقتي كه راديو را روي يك ايستگاه تنظيم ميكنيد چندين بار تنظيم دوباره لازم ميشود البته تغييرات ولتاژ تغذيه نيز در تغيير فركانس تاثير گذار هست و اين هم بدليل تغيير ظرفيت خازني داخل لامپ يا ترانزيستور (مخصوصا ترانزيستورها ) ميباشد كه با استفاده از رگولاتور ولتاژ اين مشگل را به راحتي ميتوان برطرف نمود و براي جبران تغييرات خازني هم همانطور كه در بالا اشاره گرديد معمولا ظرفيت خازني مدار را زياد ميكنند تا تغييرات داخلي خازني لامپ و ترانزيستور در مقابل ظرفيت بالاي مدار ناچيز گردد .يك راه ديگر نيز بدور كردن سيم پيچ ها از اطراف لامپ و ترانزيستور كه حرارت توليد ميكنند ايده خوبي است . حال كه رفتاري از مدارات تانك را متوجه شديم اجازه بدهيد تا برگرديم به اصلاح مشگلات فوق با استفاده از كريستال هاي كوارتز .
كريستال ها قطعه بلوري هستند كه با توجه به شكل ظاهري و جريان عبوري از انها به نوسان در مي ايند كه تقريبا اين نوسان ثابت ميباشد و از اين قطعه براي ثبات فركانس فرستنده كه در حقيقت نقش قلب مدار را به عهده دارند استفاده ميكنند تا قسمت نوسانساز در فركانس در نظر گرفته شده و با ثبات بكار خود ادامه دهد .
البته ميتوان نوسان ساز ترانزيستوري كاملا ثابتي را توسط كريستال كوارتز ساخت ولي همانطور كه در بالاي تاپيك اشاره شد كم بودن دامنه و توان خروجي اينگونه نوسان ساز و بدنبال ان تقويت و حذف هارمونيك هاي توليد شده دردسر هاي خودش را دارد كه معمولا اماتور ها دست گريبان اين مشگلات مي باشند .
در مدار ارايه شده كريستال در فركانس اصلي 11متر به نوسان در امده و در لامپ اوسيلاتور به حد توان خوبي تقويت شده و از طريق پايه اند خود به طبقه تقويت نهايي ارسال ميكند .در صورتيكه مدار اوسيلاتور را صحيح مونتاژ نماييد بايد توسط يك دستگاه گيرنده راديو كه قادر به دريافت 11 متر موج كوتاه ( 27 m h z )باشد صداي هيس را قوي دريافت نماييد .
با تشریحی از منبع تغذیه مطلب را ادامه میدهم :
با یک حساب سردستی ولتاز خروجی ترانس 300 ولت باید جریانی حدود 350 میلی امپر داشته باشد (با توجه به توان خروجی دستگاه )
برای تحریک فیلمان لامپ قدرت ولتازی معادل 30 ولت و با جریانی با 350 میلی امپر را در نظر میگیریم .
برای تحریک فیلمان لامپ اوسیلاتور ولتازی معادل 6 ولت باز با جریان 350 میلی امپر نیاز هست .
با جمع و جبری نیاز های فوق باید به سراغ هسته اهنی با سطح مقطع 15 الی 20 سانتی متر مربع رفت ( اهنی مثلا از نوع E I با طول سر وسطی E به اندازه 5 سانتی و ان تعداد که با روی هم گذاشتن انها ضخامتی معادل 4 سانتی را پر کند (برای سطح مقطع 20 حدود 100 ورق) حالا اگر محاسبه دور بر ولت انرا بعمل اورید و با گرد کردن اعداد به عدد 2 میرسیم که این همان دور بر ولت لازم میباشد .
برای 300 ولت خروجی 300 * 2 = 600 دور و 30 * 2 = 60 دور و 6 * 2 = 12 دور (این یکی را به 15دور بخاطر 3/6 ولتی افزایش دهید ) برای ثانویه ترانس و همچنین 230 * 2 = 460 دور برای اولیه ترانس سیم پیچی لازم است. برای تعیین قطر سیم ها با توجه به اختلاف جزیی جریان در تمام سیم پیچ ها سطح مقطع تمام سیم ها 085/0 خواهد بود که اگر به قطر تبدیل شود سیم به شماره 33 و انرا گرد کرده از سیم قطر 35/0 استفاده میکنید.
توضیح مهم دیگر انکه اگر به خروجی 300 ولتی مدار دقت کنید متوجه وجود دو عدد دیود یکسو ساز IN4007 یا BY157 خواهید بود که با توجه به ارایش انها در مدار تولید یک دوبرابر (دوبلر ) کننده ولتاز هستند که در نهایت ولتاز 600 ولتی را تحویل مدار میدهد .خازن های صافی سه عدد در یک مجموعه با سر منفی (پایه) مشترک و یک خازن الکترولیتی با 4 سر می باشد .
نحوه ساختن دستگاه :
میدونید که مدارات لامپی نیازی به ان صورت به مدار فیبر چاپی ندارند و ارتباط بین قطعات از طریق سیم کشی و لحیم کردن قطعات بهمدیگر میباشد ابتدا بایستی شاسی دستگاه را از الومینیم ساخت . یک قطعه الومینیم 30 * 40 سانتیمتر انتخاب کرده و از چهار طرف یک لبه 5 سانتی به ان میدهید و شاسی به اندازه 32 * 20 در خواهد امد و یک قطعه ورق 15 * 32 نیز به عنوان پانل دستگاه را به ان پیچ کرده ابتدا از سمت چپ بر روی پانل یک خازن واریابل فلزی (شاسی رادیوهای لامپی } در صورت استفاده از اسیلاتور متغییر {در نوع کریستالی نیازی به این خازن نمیباشد )برای نوسان ساز نصب کنید سپس سوکت لامپ نوسانساز (هر لامپی که در RF بکار رفته مانند لامپ شماره 6AU6 ,6BA6 ,… و بعد از ان خازن واریابل فلزی خروجی و بلافاصله سوکت لامپ تقویت خروجی و پس از ان دو خازن فلزی تنظیم و تطبیق طبقه خروجی و سیم پیچ طبقه خروجی در بالای این دو خازن با پایه هایی که به لوله PVC ان وصل کرده اید به پانل بسته میشود .روبروی این دو خازن و سیم پیچ ترانس تغذیه و پس از ان خازنهای صافی و سپس طبقه تقویت صدا مونتاز میگردد بر روی قسمت ورودی ترانس و روی فیلمان لامپ ها خازن های پ ا ر ا ز ی ت گیر بایستی نصب گردد .
راهکارهایی برای تنظیم خروجی :
خروجی واقعی این فرستنده حدود صد وات و حداقل 70 وات خواهد بود برای پی بردن به این موضوع باید یک لامپ صد واتی معمولی به خروجی وصل کرده با تغییر خازنهای واریابل و دور سیم پیچ انرا به حداکثر روشنایی برسانید حال لامپ دیگری را به برق شهر وصل کرده نور این دولامپ را بسنجید خواهید دید که با هم برابرند یعنی خروجی ما نیز صد وات هست .
پس از نصب کامل همه قطعات ابتدا منبع تغذیه را مونتاز و ازمایش کنید سپس طبقه نوسان ساز را مونتاز و کار کرد انرا تست کنید (یک رادیو موج کوتاه که قادر به دریافت 11 متر باشد را در چند متری فرستنده روی فرکانس حدود 11 متر تنظیم کرده واریابل نوسان ساز را در حدود ظرفیت های حداقل قرار داده و کمی جابجا کنید تا صدای هیس از رادیو بشنوید (میتونید با استفاده از فرکانس متر صفحه مدرجی را هم درست کرده و فرکانس فرستنده را هم متغییر کنید ) یک دیود نوری یا یک لامپ کوچک را به دو سر چند سانتیمتر سیم وصل کرده و روی سیم پیچ خروجی لامپ نوسان ساز قراردهید در این حالت یک ترانسفورمری ساخته اید که دو سر ثانویه اش به لامپ یا دیود نوری وصل هست . خازن واریابل خروجی نوسان ساز را بچرخانید تا حداکثر نور در لامپ ظاهر شود در این وضعیت خروجی در حالت تشدید یا هماهنگی میباشد .(در صورت داشتن فرکانسمتر میتونید فرکانس اصلی یا دوبرابر و احتمالا سه برابر تشدید را ملاحضه کنید ) .
بعد از اتمام این قسمت ها طبقه خروجی را بطور کامل مونتاز کرده فقط توجه کنید که ولتاز اند لامپ خروجی را تا پایان کامل و مراحل نهایی تنظیم دستگاه و مدار انتن ان از قسمت 300 ولتی بگیرید و پس از اتمام تمام مراحل انرا به 600 ارتقا دهید تا حداکثر قدرت را داشته باشید .
در قسمت تقويت قدرت براي جلوگيري از نوسان خود بخود و نویز . سر راه شبكه لامپ خروجي يك مقاومت و سر راه اند ان يك سيم پيچ موازي با همان مقاومت لازم است . ظرفيت چوك فركانس راديويي RFC بايستي نسبتا زياد باشد . روي يك لوله پلاستيكي به قطر يك سانتي حدود صد دور از سيم شماره 20/0 پيچيد كه بهتر است بطور مرتب باشد. سر راه ولتاژ اند يك مدار امپرمتر صفر تا 300 ميلي امپر ميگذاريم كه عقربه ان از نوع معمولي در راديو ضبط ها ست بعلاوه يك مقاومت يك اهمي به عنوان شنت و دو ديود معمولي منبع تغذيه براي محافظت عقربه در موقع سوختن احتمالي مقاومت شنت . سيم پيچ طبقه انتن بر روي لوله PVC به قطر 2 الي سه سانتي حدود 22 دور از سيم يك ميليمتر يا 80/0 پيچيده ميشود و از دورهاي 15 و 18 و 20 و 22 پريزهايي بيرون ميدهيم و در موقع تنظيم خروجي در دور هاي مختلف ازمايش ميكنيم بطوري كه بيشترين انرژي خروجي را روي انتن انتقال دهيم RFC ها و سيم پيچ خروجي همگي بدون هسته هستند . پس از اتمام ساخت و مونتاژ كامل دستگاه يك لامپ صد واتي را به خروجي وصل كرده فرستنده را تنظيم كنيد تا نور لامپ هر چه ممكن است بيشتر شود به اندازه لازم (بيش از 10 الي 15 متر نباشد )كابل انتن كواكسيال از نوع مرغوب را تهيه و يك سر انرا به خروجي وصل كرده و در پشت بام طرف ديگر انرا به يك ميله انتن كه بتواند مستقيم بيايستد وصل كنيد درست در پاي انتن زره كابل انتقال را به شبكه زمين خوب مثل اهن هاي ساختمان يا لوله كشي با لوله هاي فلزي اب و.... وصل كنيد و توجه كنيد كه بهمراه نقشه اصلي يك مدار تطبيق خروجي انتن نيز ارايه شده است SWR با استفاده از ان و تنظيمات مكرر خازن ها و سيم پيچ هاي تطبيق انتن را براي حداكثر پخش انرژي تنظيم كنيد ضمنا ميتوانيد از يك اهم متر عقربه اي نيز بدينصورت استفاده كنيد كه روي يكي از رديف هاي ولت متناوب گذاشته و يكي از سيم هاي پروب انرا به ميله انتن نزديك كرده و به بيشترين مقدار ممكنه انحراف عقربه فرستنده را تنظيم نماييد دقت كنيد كه در تمام مراحل تنظيم گيرنده نيز روشن بوده و سيگنال ارسالي را جهت عدم خروج از فركانس اصلي داشته باشيد در تنظيم خروجي فرستنده ها هميشه بايد دقت كرد كه فركانس ورودي قدرت با خروجي ان يكي باشد و طبقه خروجي نبايد چند برابر كننده باشد (مگر در طرح گنجانده شود ) ترانس مدولاسيون صدا يك چوك بلندگوي راديو لامپي است ولي ميتوان از يك ترانس 220 ولت به 6 ولت معمولي بطور معكوس نيز استفاده كرد (طرف 6 ولتي به خروجي امپلي فاير صدا ) در صورت استفاده از نوسان ساز متغيير (غير كريستالي )رابطه يك به چهار سيم پيچ هاي اوسيلاتور و خروجي لامپ نوسان ساز را حفظ كنيد . اين مدار قادر است در تمام باند موج كوتاه با هر نوع انتني و به هر طولي را براي حداكثر پخش تنظيم كرد . در واقع وقتي انتن كوتاه هست امپدانس ان زياد تا جايي كه از منبع انرژي ما كه خروجي فرستنده هست انرژي كمتري برميدارد حال اگر ولتاژ خروجي را خود را زياد كنيم تا جايي كه امپدانس منبع انرژي با انتن برابر شود به حداكثر پخش دست خواهيم يافت .و مدار سيم پيچ انتن و خازنهاي ان كاري جز انكه به صورت يك ترانسفرمر افزاينده ولتاژ عمل نمي دهد نقش زمين خوب در برد فرستنده در راه هاي نزديك خيلي موثر خواهد بود با استفاده از اين مدار در روز در صورتيكه از زمين حدود 20 متر ارتفاع داشته باشد تا حدود 100 كيلومتر و در شب هزاران كيلومتر خواهد بود اما با انتن بام ساختمان يك طبقه بيش از 25 كيلومتر نخواهد بود انتن بايد عمودي باشد اگر از انتن دايپل افقي استفاده كنيد برد راه نزديك ان چندان قوي نخواهد بود . ولتاژ كار خازن هاي پ ا ر ا ز ی ت گير را با توجه به ولتاژ مدار در نظر بگيريد . تغيير مقادير مقاومت و خازن ها در مدار تا 20 در صد اثر چنداني در كار كرد مدار نخواهد داشت . وات مقاومت هاي اند لامپ ها را 3 الي 5 وات در نظر بگيريد .
SWR چيست و چگونه كار ميكند .
براي مشاهده تطبيق و عدم تطبيق امپدانس هاي انتن و خروجي فرستنده ها توسط كابل كواكسيال دستگاهي هست كه مسير رفت و برگشتي سيگنال انتن را نشان ميدهد كه SWR METER نام دارد كه به راحتي ميتوان انرا ساخت و توصيه ميشود حتما انرا بسازيد .
سه تكه سيم به هر قطر دلخواه با روپوش يا بدون روپوش بطول 10 سانتي برداشته با سوراخ كردن دو قطعه فيبر و عبور سيم ها از سوراخها سيم ها را بصورت كاملا موازي با يديگر در اوريد . يك قطعه الومينيم به طول 10 سانتي و عرض 5/4 سانت را در عرض به سه قسمت مساوي 5/1 سانتي تقسيم كرده با زاويه 90 درجه خم كنيد تا بصورت يك ناودان در ايد سه قطعه سيم موازي را درون اين ناودان به فاصله از هر طرف قرار داده . طبق نقشه مدار را مونتاژ كنيد و در داخل يك جعبه مناسب جاسازي كنيد بدنه كابل انتن به اين تكه الومينيمي وصل ميشود البته از يك طرف كابل قسمت انتن و در قسمت ديگر كابل كابل انتن فرستنده متصل ميگردد . سيم وسطي از يك طرف به كابل كواكسيال كه از فرستنده امده وصل ميشود و از طرف ديگر به كابلي كه به انتن ميرود حالا هنگام تنظيم كردن و با نگاه كردن به عقربه ميزان انرژي رفت و برگشت را در نظر داشته باشيد وقتي كه انتن كاملا تنظيم شود اين دستگاه در يك جهت حداكثر انحراف عقربه و در جهت ديگر حداقل را بايد نشان دهد و چنانكه تطبيق درست نباشد عقربه در هر دو جهت يك ميزان را نشان خئاهد دادوضعيت ايده ال وقتي است كه انرژي برگشتي به صفر نزديك باشد عقربه بكار رفته باز از همان عقربه هاي نشانگر راديو ضبط هاست و ديود ها از نوع شيشه اي فركانس مي باشد مثل اشكار ساز هاي FM در راديو ها در نهايت توچه كامل داشته باشيد كه در فركانس هاي بالا تر راديويي هر چه ممكن هست از سيم هاي كوتاهتر و حتي الامكان قطعات نزديك هم فرار گيرد ( هنگام كار مواظب ولتاژ بالاي مدار باشيد ) .
GADRAJ
در حاليكه ما با بهره گيري از دو لامپ ارزان قيمت و تعداد بسيار كمتري قطعات معمولي منظور ما براورد ميشود . تمام لوازم مصرفي اين مدار به فور در بازار يافت ميشود و قسمت هايي از انرا ميتونيد از شاسي هاي اوراقي راديو لامپي و تلويزيون هاي قديمي به قيمت ناچيزي بدست اوريد مثلا خازن هاي متغيير بكار رفته با ظرفيتي 400 الي 500 پيكوفاراد از نوع حتما فلزي (شانه اي) و RFC هاي بكار رفته(چوك فركانس راديويي ) و.....
تشريحي از مدار نوسان ساز
در اين قسمت نوسانساز . يك فركانس قابل تنظيم توسط خازن واريابل و سيم پيچ ميسازيم . خروجي لامپ يا در حقيقت مدار اند لامپ نوسان ساز را بر روي فركانس دو برابر فركانس اصلي نوسانساز تنظيم ميكنيم . اين انرژي به شبكه فرمان لامپ خروجي اعمال ميشود و خروجي لامپ تقويت قدرت ضمن تنظيم شدن بر روي فركانسي كه به شبكه فرمانش اعمال مي شود . به انتن فرستاده ميشود . خروجي لامپ نوسانساز را مي توان روي فركانسهاي مختلفي كه از جمله فركانس اصلي نوسانساز و دوبرابر ان و سه برابر و يا چهار برابر فركانس اصلي است (بستگي كامل به ظرفيت خازنها و سيم پيچ هاي مدار تانك دارد ) تنظيم كرد كه ما در اينجا از دوبرابر استفاده ميكنيم دليل اينكار عبارت از به دست اوردن ثبات فركانس و جلوگيري از تغيير نوسانساز در مواقع تنظيم طبقه قدرت خروجي (نكته مهم 1) *} هر چه ظرفيت خازني زيادتري روي مدار نوسانساز اعمال كنيم فركانس با ثبات تري خواهيم داشت . اما اين هم حدي دارد و به نقطه اي ميرسد كه نوسان ساز از كار مي افتد { بنابراين ضمن در نظر داشتن اين نكته (اصولا در هر مدار نوسانساز سعي بر كم كردن دور سيم پيچ و زيادكردن ظرفيت خازن تا حد ممكنه را داشته باشيد ).
نكته مهم ديگر اينكه (2) از بكار گيري خازن هاي پلاستيكي در اينگونه مدارات اجتناب كنيد زيرا وقتي در يك حالت كه تنظيم ميشوند به تدريج پلاستيك بين صفحات انها تحت فشار جوشن ها باريكتر شده و خازن تغيير ظرفيت ميدهد در نتيجه نوسانساز بايد دوباره تنظيم گردد (اگر به راديوهاي قديمي دقت كرده باشيد اغلب مواقع وقتي كه راديو را روي يك ايستگاه تنظيم ميكنيد چندين بار تنظيم دوباره لازم ميشود البته تغييرات ولتاژ تغذيه نيز در تغيير فركانس تاثير گذار هست و اين هم بدليل تغيير ظرفيت خازني داخل لامپ يا ترانزيستور (مخصوصا ترانزيستورها ) ميباشد كه با استفاده از رگولاتور ولتاژ اين مشگل را به راحتي ميتوان برطرف نمود و براي جبران تغييرات خازني هم همانطور كه در بالا اشاره گرديد معمولا ظرفيت خازني مدار را زياد ميكنند تا تغييرات داخلي خازني لامپ و ترانزيستور در مقابل ظرفيت بالاي مدار ناچيز گردد .يك راه ديگر نيز بدور كردن سيم پيچ ها از اطراف لامپ و ترانزيستور كه حرارت توليد ميكنند ايده خوبي است . حال كه رفتاري از مدارات تانك را متوجه شديم اجازه بدهيد تا برگرديم به اصلاح مشگلات فوق با استفاده از كريستال هاي كوارتز .
كريستال ها قطعه بلوري هستند كه با توجه به شكل ظاهري و جريان عبوري از انها به نوسان در مي ايند كه تقريبا اين نوسان ثابت ميباشد و از اين قطعه براي ثبات فركانس فرستنده كه در حقيقت نقش قلب مدار را به عهده دارند استفاده ميكنند تا قسمت نوسانساز در فركانس در نظر گرفته شده و با ثبات بكار خود ادامه دهد .
البته ميتوان نوسان ساز ترانزيستوري كاملا ثابتي را توسط كريستال كوارتز ساخت ولي همانطور كه در بالاي تاپيك اشاره شد كم بودن دامنه و توان خروجي اينگونه نوسان ساز و بدنبال ان تقويت و حذف هارمونيك هاي توليد شده دردسر هاي خودش را دارد كه معمولا اماتور ها دست گريبان اين مشگلات مي باشند .
در مدار ارايه شده كريستال در فركانس اصلي 11متر به نوسان در امده و در لامپ اوسيلاتور به حد توان خوبي تقويت شده و از طريق پايه اند خود به طبقه تقويت نهايي ارسال ميكند .در صورتيكه مدار اوسيلاتور را صحيح مونتاژ نماييد بايد توسط يك دستگاه گيرنده راديو كه قادر به دريافت 11 متر موج كوتاه ( 27 m h z )باشد صداي هيس را قوي دريافت نماييد .
با تشریحی از منبع تغذیه مطلب را ادامه میدهم :
با یک حساب سردستی ولتاز خروجی ترانس 300 ولت باید جریانی حدود 350 میلی امپر داشته باشد (با توجه به توان خروجی دستگاه )
برای تحریک فیلمان لامپ قدرت ولتازی معادل 30 ولت و با جریانی با 350 میلی امپر را در نظر میگیریم .
برای تحریک فیلمان لامپ اوسیلاتور ولتازی معادل 6 ولت باز با جریان 350 میلی امپر نیاز هست .
با جمع و جبری نیاز های فوق باید به سراغ هسته اهنی با سطح مقطع 15 الی 20 سانتی متر مربع رفت ( اهنی مثلا از نوع E I با طول سر وسطی E به اندازه 5 سانتی و ان تعداد که با روی هم گذاشتن انها ضخامتی معادل 4 سانتی را پر کند (برای سطح مقطع 20 حدود 100 ورق) حالا اگر محاسبه دور بر ولت انرا بعمل اورید و با گرد کردن اعداد به عدد 2 میرسیم که این همان دور بر ولت لازم میباشد .
برای 300 ولت خروجی 300 * 2 = 600 دور و 30 * 2 = 60 دور و 6 * 2 = 12 دور (این یکی را به 15دور بخاطر 3/6 ولتی افزایش دهید ) برای ثانویه ترانس و همچنین 230 * 2 = 460 دور برای اولیه ترانس سیم پیچی لازم است. برای تعیین قطر سیم ها با توجه به اختلاف جزیی جریان در تمام سیم پیچ ها سطح مقطع تمام سیم ها 085/0 خواهد بود که اگر به قطر تبدیل شود سیم به شماره 33 و انرا گرد کرده از سیم قطر 35/0 استفاده میکنید.
توضیح مهم دیگر انکه اگر به خروجی 300 ولتی مدار دقت کنید متوجه وجود دو عدد دیود یکسو ساز IN4007 یا BY157 خواهید بود که با توجه به ارایش انها در مدار تولید یک دوبرابر (دوبلر ) کننده ولتاز هستند که در نهایت ولتاز 600 ولتی را تحویل مدار میدهد .خازن های صافی سه عدد در یک مجموعه با سر منفی (پایه) مشترک و یک خازن الکترولیتی با 4 سر می باشد .
نحوه ساختن دستگاه :
میدونید که مدارات لامپی نیازی به ان صورت به مدار فیبر چاپی ندارند و ارتباط بین قطعات از طریق سیم کشی و لحیم کردن قطعات بهمدیگر میباشد ابتدا بایستی شاسی دستگاه را از الومینیم ساخت . یک قطعه الومینیم 30 * 40 سانتیمتر انتخاب کرده و از چهار طرف یک لبه 5 سانتی به ان میدهید و شاسی به اندازه 32 * 20 در خواهد امد و یک قطعه ورق 15 * 32 نیز به عنوان پانل دستگاه را به ان پیچ کرده ابتدا از سمت چپ بر روی پانل یک خازن واریابل فلزی (شاسی رادیوهای لامپی } در صورت استفاده از اسیلاتور متغییر {در نوع کریستالی نیازی به این خازن نمیباشد )برای نوسان ساز نصب کنید سپس سوکت لامپ نوسانساز (هر لامپی که در RF بکار رفته مانند لامپ شماره 6AU6 ,6BA6 ,… و بعد از ان خازن واریابل فلزی خروجی و بلافاصله سوکت لامپ تقویت خروجی و پس از ان دو خازن فلزی تنظیم و تطبیق طبقه خروجی و سیم پیچ طبقه خروجی در بالای این دو خازن با پایه هایی که به لوله PVC ان وصل کرده اید به پانل بسته میشود .روبروی این دو خازن و سیم پیچ ترانس تغذیه و پس از ان خازنهای صافی و سپس طبقه تقویت صدا مونتاز میگردد بر روی قسمت ورودی ترانس و روی فیلمان لامپ ها خازن های پ ا ر ا ز ی ت گیر بایستی نصب گردد .
راهکارهایی برای تنظیم خروجی :
خروجی واقعی این فرستنده حدود صد وات و حداقل 70 وات خواهد بود برای پی بردن به این موضوع باید یک لامپ صد واتی معمولی به خروجی وصل کرده با تغییر خازنهای واریابل و دور سیم پیچ انرا به حداکثر روشنایی برسانید حال لامپ دیگری را به برق شهر وصل کرده نور این دولامپ را بسنجید خواهید دید که با هم برابرند یعنی خروجی ما نیز صد وات هست .
پس از نصب کامل همه قطعات ابتدا منبع تغذیه را مونتاز و ازمایش کنید سپس طبقه نوسان ساز را مونتاز و کار کرد انرا تست کنید (یک رادیو موج کوتاه که قادر به دریافت 11 متر باشد را در چند متری فرستنده روی فرکانس حدود 11 متر تنظیم کرده واریابل نوسان ساز را در حدود ظرفیت های حداقل قرار داده و کمی جابجا کنید تا صدای هیس از رادیو بشنوید (میتونید با استفاده از فرکانس متر صفحه مدرجی را هم درست کرده و فرکانس فرستنده را هم متغییر کنید ) یک دیود نوری یا یک لامپ کوچک را به دو سر چند سانتیمتر سیم وصل کرده و روی سیم پیچ خروجی لامپ نوسان ساز قراردهید در این حالت یک ترانسفورمری ساخته اید که دو سر ثانویه اش به لامپ یا دیود نوری وصل هست . خازن واریابل خروجی نوسان ساز را بچرخانید تا حداکثر نور در لامپ ظاهر شود در این وضعیت خروجی در حالت تشدید یا هماهنگی میباشد .(در صورت داشتن فرکانسمتر میتونید فرکانس اصلی یا دوبرابر و احتمالا سه برابر تشدید را ملاحضه کنید ) .
بعد از اتمام این قسمت ها طبقه خروجی را بطور کامل مونتاز کرده فقط توجه کنید که ولتاز اند لامپ خروجی را تا پایان کامل و مراحل نهایی تنظیم دستگاه و مدار انتن ان از قسمت 300 ولتی بگیرید و پس از اتمام تمام مراحل انرا به 600 ارتقا دهید تا حداکثر قدرت را داشته باشید .
در قسمت تقويت قدرت براي جلوگيري از نوسان خود بخود و نویز . سر راه شبكه لامپ خروجي يك مقاومت و سر راه اند ان يك سيم پيچ موازي با همان مقاومت لازم است . ظرفيت چوك فركانس راديويي RFC بايستي نسبتا زياد باشد . روي يك لوله پلاستيكي به قطر يك سانتي حدود صد دور از سيم شماره 20/0 پيچيد كه بهتر است بطور مرتب باشد. سر راه ولتاژ اند يك مدار امپرمتر صفر تا 300 ميلي امپر ميگذاريم كه عقربه ان از نوع معمولي در راديو ضبط ها ست بعلاوه يك مقاومت يك اهمي به عنوان شنت و دو ديود معمولي منبع تغذيه براي محافظت عقربه در موقع سوختن احتمالي مقاومت شنت . سيم پيچ طبقه انتن بر روي لوله PVC به قطر 2 الي سه سانتي حدود 22 دور از سيم يك ميليمتر يا 80/0 پيچيده ميشود و از دورهاي 15 و 18 و 20 و 22 پريزهايي بيرون ميدهيم و در موقع تنظيم خروجي در دور هاي مختلف ازمايش ميكنيم بطوري كه بيشترين انرژي خروجي را روي انتن انتقال دهيم RFC ها و سيم پيچ خروجي همگي بدون هسته هستند . پس از اتمام ساخت و مونتاژ كامل دستگاه يك لامپ صد واتي را به خروجي وصل كرده فرستنده را تنظيم كنيد تا نور لامپ هر چه ممكن است بيشتر شود به اندازه لازم (بيش از 10 الي 15 متر نباشد )كابل انتن كواكسيال از نوع مرغوب را تهيه و يك سر انرا به خروجي وصل كرده و در پشت بام طرف ديگر انرا به يك ميله انتن كه بتواند مستقيم بيايستد وصل كنيد درست در پاي انتن زره كابل انتقال را به شبكه زمين خوب مثل اهن هاي ساختمان يا لوله كشي با لوله هاي فلزي اب و.... وصل كنيد و توجه كنيد كه بهمراه نقشه اصلي يك مدار تطبيق خروجي انتن نيز ارايه شده است SWR با استفاده از ان و تنظيمات مكرر خازن ها و سيم پيچ هاي تطبيق انتن را براي حداكثر پخش انرژي تنظيم كنيد ضمنا ميتوانيد از يك اهم متر عقربه اي نيز بدينصورت استفاده كنيد كه روي يكي از رديف هاي ولت متناوب گذاشته و يكي از سيم هاي پروب انرا به ميله انتن نزديك كرده و به بيشترين مقدار ممكنه انحراف عقربه فرستنده را تنظيم نماييد دقت كنيد كه در تمام مراحل تنظيم گيرنده نيز روشن بوده و سيگنال ارسالي را جهت عدم خروج از فركانس اصلي داشته باشيد در تنظيم خروجي فرستنده ها هميشه بايد دقت كرد كه فركانس ورودي قدرت با خروجي ان يكي باشد و طبقه خروجي نبايد چند برابر كننده باشد (مگر در طرح گنجانده شود ) ترانس مدولاسيون صدا يك چوك بلندگوي راديو لامپي است ولي ميتوان از يك ترانس 220 ولت به 6 ولت معمولي بطور معكوس نيز استفاده كرد (طرف 6 ولتي به خروجي امپلي فاير صدا ) در صورت استفاده از نوسان ساز متغيير (غير كريستالي )رابطه يك به چهار سيم پيچ هاي اوسيلاتور و خروجي لامپ نوسان ساز را حفظ كنيد . اين مدار قادر است در تمام باند موج كوتاه با هر نوع انتني و به هر طولي را براي حداكثر پخش تنظيم كرد . در واقع وقتي انتن كوتاه هست امپدانس ان زياد تا جايي كه از منبع انرژي ما كه خروجي فرستنده هست انرژي كمتري برميدارد حال اگر ولتاژ خروجي را خود را زياد كنيم تا جايي كه امپدانس منبع انرژي با انتن برابر شود به حداكثر پخش دست خواهيم يافت .و مدار سيم پيچ انتن و خازنهاي ان كاري جز انكه به صورت يك ترانسفرمر افزاينده ولتاژ عمل نمي دهد نقش زمين خوب در برد فرستنده در راه هاي نزديك خيلي موثر خواهد بود با استفاده از اين مدار در روز در صورتيكه از زمين حدود 20 متر ارتفاع داشته باشد تا حدود 100 كيلومتر و در شب هزاران كيلومتر خواهد بود اما با انتن بام ساختمان يك طبقه بيش از 25 كيلومتر نخواهد بود انتن بايد عمودي باشد اگر از انتن دايپل افقي استفاده كنيد برد راه نزديك ان چندان قوي نخواهد بود . ولتاژ كار خازن هاي پ ا ر ا ز ی ت گير را با توجه به ولتاژ مدار در نظر بگيريد . تغيير مقادير مقاومت و خازن ها در مدار تا 20 در صد اثر چنداني در كار كرد مدار نخواهد داشت . وات مقاومت هاي اند لامپ ها را 3 الي 5 وات در نظر بگيريد .
SWR چيست و چگونه كار ميكند .
براي مشاهده تطبيق و عدم تطبيق امپدانس هاي انتن و خروجي فرستنده ها توسط كابل كواكسيال دستگاهي هست كه مسير رفت و برگشتي سيگنال انتن را نشان ميدهد كه SWR METER نام دارد كه به راحتي ميتوان انرا ساخت و توصيه ميشود حتما انرا بسازيد .
سه تكه سيم به هر قطر دلخواه با روپوش يا بدون روپوش بطول 10 سانتي برداشته با سوراخ كردن دو قطعه فيبر و عبور سيم ها از سوراخها سيم ها را بصورت كاملا موازي با يديگر در اوريد . يك قطعه الومينيم به طول 10 سانتي و عرض 5/4 سانت را در عرض به سه قسمت مساوي 5/1 سانتي تقسيم كرده با زاويه 90 درجه خم كنيد تا بصورت يك ناودان در ايد سه قطعه سيم موازي را درون اين ناودان به فاصله از هر طرف قرار داده . طبق نقشه مدار را مونتاژ كنيد و در داخل يك جعبه مناسب جاسازي كنيد بدنه كابل انتن به اين تكه الومينيمي وصل ميشود البته از يك طرف كابل قسمت انتن و در قسمت ديگر كابل كابل انتن فرستنده متصل ميگردد . سيم وسطي از يك طرف به كابل كواكسيال كه از فرستنده امده وصل ميشود و از طرف ديگر به كابلي كه به انتن ميرود حالا هنگام تنظيم كردن و با نگاه كردن به عقربه ميزان انرژي رفت و برگشت را در نظر داشته باشيد وقتي كه انتن كاملا تنظيم شود اين دستگاه در يك جهت حداكثر انحراف عقربه و در جهت ديگر حداقل را بايد نشان دهد و چنانكه تطبيق درست نباشد عقربه در هر دو جهت يك ميزان را نشان خئاهد دادوضعيت ايده ال وقتي است كه انرژي برگشتي به صفر نزديك باشد عقربه بكار رفته باز از همان عقربه هاي نشانگر راديو ضبط هاست و ديود ها از نوع شيشه اي فركانس مي باشد مثل اشكار ساز هاي FM در راديو ها در نهايت توچه كامل داشته باشيد كه در فركانس هاي بالا تر راديويي هر چه ممكن هست از سيم هاي كوتاهتر و حتي الامكان قطعات نزديك هم فرار گيرد ( هنگام كار مواظب ولتاژ بالاي مدار باشيد ) .
GADRAJ
