تست قطعات در موبایل
.................................................................................... تست سلامت و صحت کارآیی و کارکرد قطعات از اصول اولیه تعمیرات میباشد لذا آشنایی و تست قطعات جهت تعویض و عیبیابی برای یک تعمیرکار ضروری است. در اینجا به صورت خلاصه و ساده تکتک قطعات اصلی بکار رفته در موبایل مورد شناخت و بازبینی قرار میگیرد.
.................................................................................... تست سلامت و صحت کارآیی و کارکرد قطعات از اصول اولیه تعمیرات میباشد لذا آشنایی و تست قطعات جهت تعویض و عیبیابی برای یک تعمیرکار ضروری است. در اینجا به صورت خلاصه و ساده تکتک قطعات اصلی بکار رفته در موبایل مورد شناخت و بازبینی قرار میگیرد.
این قطعات شامل: مقاومت- خازن- سلف- دیود- LED- ترانزیستور- میکروفون- بلندگو- بازر زنگ- ویبراتور- رگولاتور- باتری بکاپ - کلید پاور- آنتن و... میباشد.
مقاومت (Resistor)
مقاومت را در نقشهها باعلامت و یا مشخص نموده و کنار آن حرف R را که معرف رزیستانس (مقاومت) میباشد مینویسند.
این قطعه در مدار سر راه الکترونها قرار میگیرد و باعث میشود الکترونهای کمتری عبور کند به عبارتی در مقابل عبور الکترونها از خود مقاومت نشان میدهد به همین خاطر به نام مقاومت موسوم شده است.
به طور کلی وظیفة مقاومتها کم کردن ولتاژ و جریان میباشد البته بعضی از مقاومتها به عنوان فیوز در مدار مورد استفاده قرار میگیرند که به مقاومت فیوزی معروفند.
مقاومتها در موبایل به رنگهای مشکی آبی و سبز یافت میشوند. مقاومتهای فیوزی موبایل نیز به رنگ مشکی و کمی بزرگتر از سری مقاومتهای معمولی و به لحاظ ارتفاع کمی پائینتر از بقیه مقاومتها هستند این نوع مقاومت از یک سیم بسیار باریک که در صورت عبور جریان زیاد میسوزد تشکیل شده است رنج مقاومت فیوزی معمولاً پائین است.
مثلاً مقاومت فیوزی مدار شارژ در نوکیا R22 است که 22/0 اهم میباشد.
شکل ظاهری انواع دیود در برد
تست مقاومت
جهت تست مقاومتها از مولتیمتر دیجیتال استفاده میشود. سلکتور مولتیمتر دیجیتال را بر روی رنج 200 تا k 200 اهم تنظیم کرده و از مولتیمتر به عنوان اهمتر استفاده میکنیم سپس دو سر پراپ اهمتر را بر روی دو پایه مقاومت قرار داده مقدار اهم نشان داده شده را یادداشت کرده حال دو سر پراپ را عوض کرده و اهم مقاومت را گرفته چنانچه مقدار اهم نمایشی از هر دو طرف یکسان باشد مقاومت سالم است در غیر اینصورت مقاومت مورد نظر معیوب است و میبایست تعویض شود. این قطعه توسط هیتر قابل تعویض میباشد.
خازن (Capacitor)
خازنها با حرف C (کپسیتور) و علامت اختصاری در نقشهها مشخص میشوند.
خازنها در موبایل به جهت:
1- ذخیره کردن جریان یا ولتاژ 2- محافظت قطعات دیگر 3- نویز گیر 4- ***** و.... مورد استفاده قرار میگیرند.
خازنهای بکار رفته در موبایل معمولاً از دو نوع سرامیکی و یا تانتالیومی میباشند خازن ها بر روی برد موبایل به رنگهای زرد، قهوهای کمرنگ، قرمز پررنگ و خاکستری یافت میشوند.
خازنهای قهوهای رنگ یا قرمز پررنگ از نوع سرامیکی می باشند که قطب ندارند (پایة مثبت و منفی ندارند) خازنهای زرد رنگ که با یک نوار قهوهای مشاهده میشود از نوع تانتالیومی میباشند این نوع خازن دارای قطب مثبت و منفی میباشد که نوار قهوهای رنگ معرف قطب مثبت خازن میباشد.
* در سری گوشیهای سامسونگ خازن تانتالیومی قرمزرنگ میباشد که پایة مثبت آن بوسیلة زائدهای مشخص شده است.
شکل ظاهری انواع خازن در برد موبایل:
تست خازن سرامیکی
با استفاده از مولتیمتر، سلکتور مولتی متر را بر روی تست بازر (بوق) قرار داده سپس پراپهای مولتیمتر را به دو سر پایههای خازن (فرقی ندارد) قرار داده در صورتیکه بوق نزند خازن سالم است.
تست خازن تانتالیومی
جهت تست این نوع خازنها مولتیمتر را بر روی رنج تست بازر (بوق) قرار داده سپس پراپ مثبت (قرمز) و پراپ منفی (مشکی) مولتیمتر را به پایههای مثبت و منفی خازن میزنیم در صورت سلامت خازن ابتدا عدد 1 را نشان داده و رو به افزایش میرود پس از مدت کوتاهی مجدد بر روی عدد 1 قفل میشود.
(در واقع این تست بر اساس شارژ و دشارژ خازن انجام میشود.)
توجه: چنانچه در تست خازن تانتالیومی عدد نمایش داده شده بر روی عدد 1 قفل شود خازن خراب است و باید تعویض شود. خرابی این خازنها
نکته: از آنجائیکه بیشتر خازن های تانتالیومی در مدارات به عنوان نویزگیر و ***** استفاده میشوند (مثلاً در مدارات پاور و صوت) خرابی این خازنها باعث ایجاد نویز در اسپیکر و یا میکروفن هنگام مکالمه میشودکه میبایست تعویض شوند.
سلف (Self)
این قطعه با حرف L و علامت در نقشه نمایش داده میشود.
سلف در واقع یک نوع سیم پیچ است که در مدارات موبایل به جهت محافظت مدار در برابر ولتاژ و جریان زیاد و در مدارات ***** و نویزگیر استفاده میشود. باید توجه داشت که عبور جریان زیاد باعث قطع سلف میشود.
این قطعه نیز به عنوان عاملی مقاوم در برابر نوسانات شدید جریان و ولتاژ در مداراتی همانند مدار شارژ، مدار پاور و... استفاده میشود.
سلفها بر روی مادربرد موبایل به یکی از سه رنگ مشکی- آبی و سفید یافت میشوند.
تست سلف
جهت تست سلف میتوان سلکتور مولتیمتر را بر روی تست بازر (بوق) قرار داد. حال چنانچه دو سر پراپ مولتیمتر را به دو سر پایههای سلف قرار دهید میبایست صدای بوق شنیده شود به عبارتی سلف هدایت کند و راه بدهد. در غیر اینصورت سلف خراب است و میبایست تعویض شود.
دیود (Diode)
قطعهایست دو پایه دارای پایة مثبت و منفی، پایة مثبت آند و پایة منفی کاتد نامیده میشود.
دیودها به رنگ مشکی و کمی بزرگتر از مقاومت در مدارات موبایل یافت میشوند. همانطور که گفته شد دیودها به عنوان قطعة قطبدار دارای پایة مثبت آند و پایة منفی کاتد میباشند که پایة کاتد بوسیلة نوار سفید رنگی مشخص شده است.
دیودها در سیستم موبایل بسته به نوعشان به عنوان :
یکسوساز،سوئیچ وکلید،تثبیت کننده ولتاژ، رفع نوسانات ولتاژ،محافظ قطعات دیگر در برابر جریان و ولتاژ بالا و ... استفاده می شوند.
انواع مختلفی از دیودها مثل: دیود معمولی (یکسوساز)، دیودهای محافظ (بسته دیودی 5 پایه)، دیود نورانی (LED) ، دیود خازنی (واریکاپ) ، دیود زنر (دیود تثبیت کنندة ولتاژ) ، دیود شاتکی( سوییچ) و... در مدارات موبایل کاربرد دارند.
تست دیود
مولتیمتر دیجیتال رنجی برای تست دیود دارد کافیست پراپهای مولتیمتر را به دو پایة دیود متصل کنید از یک طرف عددی مابین 1000 تا 100 نمایش داده میشود و از طرف دیگر با تعویض پراپهای مولتیمتر نمایش عدد نداریم و عدد 1 روی LCD مولتیمتر نمایان میشود به عبارتی در تست دیود پایههای دیود از یک طرف هدایت میکند و از طرف دیگر هدایت نمیکند.
انواع دیود :
1-دیود معمولی:
به عنوان یکسوکننده و مبدل ولتاژ در مدارات تغذیه و پاور موبایل استفاده می شود و با علامت اختصاری D در نقشه های موبایل مشخص می شود.
2-دیود زنر:
دیود زنر به عنوان تثبیت کننده ولتاژ همچنین به عنوان یک قطعه محافظ در برابر جریان و ولتاژ بالا در مدارات شارژ، تغذیه ، پاور، اسپیکر ، میکروفن ، صفحه کلیدو... مورد استفاده میباشد.
مشخصة دیود زنر به صورت ولتاژ بر روی آن ثبت شده است شکل ظاهری دیود زنر به شکل دیود معمولی است و بیشتر از نوع شیشهای میباشد و در نقشه ها و مدارات با علامت اختصاری ZD مشخص می شود.
دیود زنر در مدارات موبایل به عنوان رگولاتور ولتاژ نیز استفاده می شوند
باید توجه داشت که این نوع دیودها در مدار به صورت مع*** بسته میشوند دیودهای زنر در مدارات موبایل به صورت تکی و یا چندتایی (بسته دیودی) یافت میشوند.
تست دیود زنر مانند دیود معمولی است (از یک طرف هدایت میکند و از طرف دیگر هدایت نمیکند)
3-دیود نورانی (LED)
دیود نورانی یا LED که در صورت رسیدن ولتاژ به پایههای آن از خود نور ساطع میکند. LED همانند دیود یک المان دو پایه است که دارای پایة مثبت (آند) و پایة منفی (کاتد) میباشد لذا تشخیص پایهها در هنگام تعویض الزامی است و چنانچه در هنگام نصب و تعویض دقت نشود و LED بلعکس نصب شود روشن نمیشود و در مواردی باعث سوختن LED میشود.
در اکثر LEDها، پایة مثبت (آند) توسط سوراخی که روی LED وجود دارد قابل شناسایی است البته بوسیلة مولتیمتر نیز میتوان پایههای LED را بر روی برد گوشی از هم تشخیص داد برای این کار چنانچه، سلکتور مولتیمتر را بر روی تست بازر قرار دهید و یک پراپ را به منفی باتری زده و پراپ دیگر را به یکی از پایههای LED بزنید در صورتی که صدای بوق شنیده شد (راه داد) آن پایه، پایة منفی و کاتد میباشد.
از LEDها در دستگاه موبایل جهت روشن نمودن صفحه کلید و نور مورد نیاز LCD که اصطلاحاً به نور پسزمینه (Back Light) موسوم میباشد استفاده میشود.
LEDها در رنگهای مختلف: قرمز، نارجی، آبی، سبز و... موجود میباشند.
* نحوة تعویض LEDها در دستگاه موبایل بوسیلة هیتر و نصب آن بوسیلة سیستم قلع کاری (لحیم) میباشد. البته باید توجه داشت که LEDها نسبت به حرارت حساسند و نباید هیتر را مستقیماً و از فاصلة نزدیک بر روی LED حرارت داد. مناسبتر است از فاصلة دور و یا از زیر به LED حرارت داده شود تا نسوزد.
* در بعضی از سری گوشیها، برای روشنایی صفحه کلید یا LCD از یک مجموعة LED بصورت کابل نواری سفید رنگ استفاده شده است در این حالت چنانچه گوشی آبدیدگی پیدا کند این LEDها عمل نخواهد کرد و نور پسزمینه نخواهیم داشت.
* البته LEDها برای فعال شدن نیاز به یک آیسی درایور دارند که بعضاً خرابی این آیسی باعث عدم روشن شدن LEDها میشود.
* در یک سری از گوشیها به جای استفاده از LED به عنوان نور پسزمینه از صفحات فسفری (نئون) جهت تأمین روشنایی استفاده میشود در این نوع صفحات یک سیمپیچ تعبیه شده است که در صورت عبور جریان حرارت ایجاد شده در سیمپیچ صفحات فسفری را روشن میکند نور ایجاد شده توسط این صفحات ملایمتر و یکنواختتر از نور LEDها میباشد.
* در سری گوشیهای جدید برای نور پسزمینه از هر دو گزینه استفاده شده است از LEDها جهت روشنایی زیر صفحه کلید و از صفحات فسفری جهت روشنایی زیر LCD استفاده شده است.
تست LED
در صورتی که بوسیلة منبع تغذیه ولتاژی معادل 2 ولت به صورت مستقیم به آن اعمال شود البته مثبت و منفی رعایت شود LED سالم روشن میشود.
LED *ها در مدارات موبایل عموماً به صورت موازی قرار میگیرند در اینصورت پایة علامتدار پایة مثبت (آند) میباشد و چنانچه LEDها به صورت سری بسته شده باشند پایة علامتدار منفی (کاتد) میباشد.
4-دیود خازنی (واریکاپ):
این نوع دیود به عنوان تنظیم کننده و تثبیت کننده فرکانس در مدار آنتن (RF) استفاده می شود.
5-دیود شاتکی:
این نوع دیود به عنوان سوئیچ و کلید در مدار آنتن(RF) استفاده می شود دیود شاتکی در فرکانسهای بالا دارای قدرت سوئیچینگ و کلیدزنی خوبی است.
* در سیستم سخت افزاری موبایل برخی دیود ها به صورت مجتمع در قالب یک قطعه دارای 3 ، 5 ویا 6 پایه هستند که به صورت بسته دیودی و آند مشترک استفاده شده اند.
ترانزیستور (Transsistor)
ترازیستور قطعهایست سه پایه که پایههای آن بیس (B)، امیتر (E) و کلکتور (C) میباشند.
ترانزیستور در نقشه های موبایل با حرف اختصاری Q یا V نمایش داده میشود.
ترانزیستورها دو نوع هستند ترانزیستور منفی ) ( و ترانزیستور مثبت (pnp) البته ترانزیستور منفی کابرد بیشتری دارد در اینحالت جهت تشخیص نوع ترانزیستور چنانچه دو سیم منفی به هم راه بدهد ترانزیستور منفی است و اگر دو سیم مثبت به هم راه بدهد تزانزیستور مثبت است.
شکل ظاهری و تشخیص قطعه:
ترانزیستورها معمولا به رنگ مشکی و دارای سه پایه می باشند البته بعضی از ترانزیستورها چهار پایه دارند که در این حالت پایه چهارم برای دفع نویز و خنک
شدن ترانزیستور می باشد.
لازم به تذکر است که این قطعه را به کمک تست دیود مولتی متر میتوان از سایر قطعات مشابه تشخیص داد.
ازجمله علل نقص و خرابی ترانزیستورهای مدار میتوان: سولفاته و ایجاد امپدانس در مدار ، ولتاژ بالا، لحیم سردی قطعه، رطوبت و آبخوردگی گوشی را نام برد.
ترانزیستورها کاربردهای مختلفی در مدارات الکترونیکی و سیستم موبایل دارند از جمله به عنوان: سوئیچ کننده ، تقویت کننده ، راه انداز (درایور) ، اختلاف فاز دهنده و ... استفاده می شوند.
معمولا ترانزیستورهایی که به عنوان تقویت کننده در مدارات موبایل قرار می گیرند داخل آی سی هستند و کمتر به عنوان یک قطعه جدا در برد موبایل یافت میشوند اما به ترانزیستورهایی که به عنوان سوئیچینگ(کلیدزنی) و درایور در برد به صورت یک قطعه مجزا استفاده می شوند زیاد برخورد خواهید کرد مثل: ترانزیستورهای درایور LED ها و درایور ویبراتور
تست ترانزیستور:
برای تشخیص پایههای ترانزیستور باید توجه داشت پایة بیس به عنوان پایة ثابت به دو پایة دیگر هدایت میکند پس پایهای که به دو پایة دیگر راه بدهد بیس است برای تشخیص امیتر و کلکتور میبایست اهم پایة بیس را نسبت دو پایة دیگر اندازهگیری کرد در اینصورت هر پایه که اهمش بیشتر باشد امیتر است مسلم پایه دیگر کلکتور میباشد. (اهم نمایشی بین 100 تا 950 میباشد)
برای این منظور مولتی متر را در حالت تست دیود قرار داده یکی از پایه ها را نسبت به دو پایه دیگر تست میکنیم هرکدام از پایه ها نسبت به دو پایه دیگر هدایت کرد و عدد نشان داد آن پایه بیس (B) است واز دو پایه دیگر هر کدام که نسبت به پایه بیس عدد بیشتری نشان داد امیتر (E) و دیگری کلکتور (C)است.
پایة ثابت: Base رنج بزرگتر: Emiter رنج کوچکتر: Colector
بعد از تشخیص پایهها جهت تست ترانزیستور چنانچه بیس به دو پایه کلکتور و امیتر راه بدهد و نمایش اهم داشته باشد ترانزیستور سالم است در غیر اینصورت خراب است و باید تعویض شود. در تست ترانزیستور چنانچه اهم نمایشی مابین هر 3 پایه یکسان بود آن ترانزیستور نیز معیوب است.
کلید پاور (On / Off key)
کلید پاور که وظیفه روشن و خاموش کردن دستگاه را بر عهده دارد دارای چهار پایه میباشد شکل روبرو نمایشی از یک کلید پاور میباشد.
* کلید پاور گوشیهای موبایل در واقع یک میکرو سوئیچ است که به طور مستقیم به آی سی تغذیه وصل شده است ودر حالت فشرده (LOW ACTIVE) فعال میشود.
تست کلید پاور
جهت تست کلید پاور باید توجه داشت که پایههای آن به صورت ضربدری عمل میکند یعنی چنانچه کلید پاور فشرده شود پایة1 به پایة4 راه خواهد داد یا اینکه پایة2 به پایة3 راه خواهد داد. لذا چنانچه از تست بازر مولتیمتر استفاده شود حال پراپ قرمز بر روی پایة1 و پراپ مشکی بر روی پایة4 قرار گیرد و دکمه پاور فشرده شود باید صدای بوق شنیده شود. برای پایههای 2 و 3 نیز به همین منوال است در غیر اینصورت کلید پاور معیوب است و میبایست تعویض شود.
بلندگو (Speaker- Earphone)
بلندگو به عنوان یک مبدل (Transduser) در دستگاههای الکترونیکی مورد استفاده قرار میگیرد بلندگو در دستگاه موبایل به کپسول گوشی نیز معروف است.
کار بلندگو در واقع تبدیل سیگنال الکتریکی به سیگنال صوتی میباشد.
بلندگو یا کپسول گوشی در انواع مختلف یافت میشود معمولاً کپسولهای گوشی موجود در موبایل از نوع دینامیکی میباشد و اهمی در حدود 30 الی 150 اهم در گوشیهای مختلف از خود نشان میدهد.
کپسول گوشی از یک سیمپیچ ،آهنربا و یک مغزی فلزی تشکیل شده است که روی آن یک صفحة تلقی شکل نازک (پرده دیافراگم) وجود دارد. در اثر ورود سیگنال به کپسول سیمپیچ عمل کرده و میدان مغناطیسی ایجاد میکند که موجب لرزش صفحة تلقی روی آن میشود و تولید صدا میکند معمولاً هر چه صفحة تلقی نازکتر باشد صدای تولیدی واضحتر خواهد بود. در این حالت چنانچه پردة دیافراگم کپسول گوشی کثیف شده باشد صدای خروجی آن نارسا و نامفهوم خواهد بود.
تست کپسول گوشی (بلندگو)
جهت تست کپسول گوشی (بلندگو) سلکتور مولتیمتر را بر روی رنج 200 اهم قرار داده در تست اهمی مقدار اهم کپسول گوشی سالم بین 30 الی 150 اهم میباشد در صورتیکه اهمی کمتر از 30 و یا بالاتر از 150 اهم نشان بدهد کپسول گوشی خراب است.
با استفاده از منبع ولتاژ نیز میتوان کپسول گوشی را تست کرد در اینحالت چنانچه ولتاژی معادل 5/1 ولت به کپسول گوشی داده شود میبایست صدای خشخش در آن شنیده شود.
* اتصال کپسول گوشی به برد اصلی میتواند در انواع مختلف سوکتی کانکتوری به وسیلة کابل فلت و یا دو رشته سیم همراه با قلعکاری باشد.
در هر صورت هنگام تعویض و یا عیبیابی به درستی اتصال آن به برد اصلی دقت شود در کپسول گوشی قطب مثبت و منفی یعنی پلاریتة مثبت و منفی چندان اهمیتی ندارد.
• چنانچه صدایی در خروجی نداشتیم یعنی دریافت صدا نداشتیم احتمالاً کپسول گوشی دستگاه معیوب است و باید تعویض شود و چنانچه با تعویض کپسول گوشی مشکل حل نشد به عیبیابی آیسی صوت بپردازید (آیسی صوت را مقداری حرارت بدهید.)
میکروفن (Mic)
میکروفن نیز به عنوان یک قطعة مبدل سیگنال صوتی را تبدیل به سیگنال الکتریکی میکند و در واقع وظیفة ارسال صوت را به داخل دستگاه موبایل دارد.
میکروفن در بین تعمیرکاران موبایل به کپسول دهنی نیز معروف است.
میکروفنها در انواع مختلف: کریستالی- خازنی و ذغالی موجود میباشند البته میکروفن بکار رفته در گوشیهای موبایل اغلب از نوع خازنی میباشند.
* در نصب میکروفن باید به پلاریتة آن توجه کرد.
* اتصال میکروفن به برد اصلی به چند طریق میتواند باشد مثلاً:
میکروفن بوسیلة پایههایی که دارد توسط سیم به برد اصلی لحیم شده باشد یا بوسیله پد به مدار اتصال داشته باشد و یا اینکه اتصال آن توسط کانکتور برقرار باشد.
* در صورتی که صدای کاربر گوشی منتقل نمیشود به خرابی میکروفن مشکوک شوید و میکروفن معیوب را با یک میکروفن سالم مشابه تعویض کنید تا پی به سالم بودن و درست کار کردن مدار میکروفن ببرید.
تست میکروفن
جهت تست میکروفن (کپسول دهنی) میتوان با استفاده از مولتیمتر اهم آن را چک نمود در این صورت باید از یک طرف اهم کم و از طرف دیگر اهم زیادی را نشان بدهد. مقدار اهم نمایشی کپسول دهنی معمولاً بین 500 اهم الی 3 کیلو اهم میباشد. در صورتیکه کمتر از 500 اهم و یا بیشتر از 3 کیلو اهم باشد قطعه خراب است. البته از تست دیود نیز میتوان برای تست میکروفون استفاده کرد در این حالت مشابه تست دیود مولتیمتر را بر روی تست دیود قرار داده از یک طرف باید نمایش عدد بر روی نمایشگر مولتیمتر داشته باشیم و از طرف دیگر نباید نمایش عدد داشته باشیم یعنی از یک طرف هدایت کرده و از طرف دیگر هدایت نمیکند.
بازر زنگ(Buzzer)
بازر قطعهایست در سیستم موبایل که زنگ و آلارم گوشی از آن تولید میشود. هنگامی که تماسی با موبایل برقرار میگردد این قطعه با تبدیل سیگنال الکتریکی به صوتی و ایجاد اصواتی با ت
مقاومت (Resistor)
مقاومت را در نقشهها باعلامت و یا مشخص نموده و کنار آن حرف R را که معرف رزیستانس (مقاومت) میباشد مینویسند.
این قطعه در مدار سر راه الکترونها قرار میگیرد و باعث میشود الکترونهای کمتری عبور کند به عبارتی در مقابل عبور الکترونها از خود مقاومت نشان میدهد به همین خاطر به نام مقاومت موسوم شده است.
به طور کلی وظیفة مقاومتها کم کردن ولتاژ و جریان میباشد البته بعضی از مقاومتها به عنوان فیوز در مدار مورد استفاده قرار میگیرند که به مقاومت فیوزی معروفند.
مقاومتها در موبایل به رنگهای مشکی آبی و سبز یافت میشوند. مقاومتهای فیوزی موبایل نیز به رنگ مشکی و کمی بزرگتر از سری مقاومتهای معمولی و به لحاظ ارتفاع کمی پائینتر از بقیه مقاومتها هستند این نوع مقاومت از یک سیم بسیار باریک که در صورت عبور جریان زیاد میسوزد تشکیل شده است رنج مقاومت فیوزی معمولاً پائین است.
مثلاً مقاومت فیوزی مدار شارژ در نوکیا R22 است که 22/0 اهم میباشد.
شکل ظاهری انواع دیود در برد
تست مقاومت
جهت تست مقاومتها از مولتیمتر دیجیتال استفاده میشود. سلکتور مولتیمتر دیجیتال را بر روی رنج 200 تا k 200 اهم تنظیم کرده و از مولتیمتر به عنوان اهمتر استفاده میکنیم سپس دو سر پراپ اهمتر را بر روی دو پایه مقاومت قرار داده مقدار اهم نشان داده شده را یادداشت کرده حال دو سر پراپ را عوض کرده و اهم مقاومت را گرفته چنانچه مقدار اهم نمایشی از هر دو طرف یکسان باشد مقاومت سالم است در غیر اینصورت مقاومت مورد نظر معیوب است و میبایست تعویض شود. این قطعه توسط هیتر قابل تعویض میباشد.
خازن (Capacitor)
خازنها با حرف C (کپسیتور) و علامت اختصاری در نقشهها مشخص میشوند.
خازنها در موبایل به جهت:
1- ذخیره کردن جریان یا ولتاژ 2- محافظت قطعات دیگر 3- نویز گیر 4- ***** و.... مورد استفاده قرار میگیرند.
خازنهای بکار رفته در موبایل معمولاً از دو نوع سرامیکی و یا تانتالیومی میباشند خازن ها بر روی برد موبایل به رنگهای زرد، قهوهای کمرنگ، قرمز پررنگ و خاکستری یافت میشوند.
خازنهای قهوهای رنگ یا قرمز پررنگ از نوع سرامیکی می باشند که قطب ندارند (پایة مثبت و منفی ندارند) خازنهای زرد رنگ که با یک نوار قهوهای مشاهده میشود از نوع تانتالیومی میباشند این نوع خازن دارای قطب مثبت و منفی میباشد که نوار قهوهای رنگ معرف قطب مثبت خازن میباشد.
* در سری گوشیهای سامسونگ خازن تانتالیومی قرمزرنگ میباشد که پایة مثبت آن بوسیلة زائدهای مشخص شده است.
شکل ظاهری انواع خازن در برد موبایل:
تست خازن سرامیکی
با استفاده از مولتیمتر، سلکتور مولتی متر را بر روی تست بازر (بوق) قرار داده سپس پراپهای مولتیمتر را به دو سر پایههای خازن (فرقی ندارد) قرار داده در صورتیکه بوق نزند خازن سالم است.
تست خازن تانتالیومی
جهت تست این نوع خازنها مولتیمتر را بر روی رنج تست بازر (بوق) قرار داده سپس پراپ مثبت (قرمز) و پراپ منفی (مشکی) مولتیمتر را به پایههای مثبت و منفی خازن میزنیم در صورت سلامت خازن ابتدا عدد 1 را نشان داده و رو به افزایش میرود پس از مدت کوتاهی مجدد بر روی عدد 1 قفل میشود.
(در واقع این تست بر اساس شارژ و دشارژ خازن انجام میشود.)
توجه: چنانچه در تست خازن تانتالیومی عدد نمایش داده شده بر روی عدد 1 قفل شود خازن خراب است و باید تعویض شود. خرابی این خازنها
نکته: از آنجائیکه بیشتر خازن های تانتالیومی در مدارات به عنوان نویزگیر و ***** استفاده میشوند (مثلاً در مدارات پاور و صوت) خرابی این خازنها باعث ایجاد نویز در اسپیکر و یا میکروفن هنگام مکالمه میشودکه میبایست تعویض شوند.
سلف (Self)
این قطعه با حرف L و علامت در نقشه نمایش داده میشود.
سلف در واقع یک نوع سیم پیچ است که در مدارات موبایل به جهت محافظت مدار در برابر ولتاژ و جریان زیاد و در مدارات ***** و نویزگیر استفاده میشود. باید توجه داشت که عبور جریان زیاد باعث قطع سلف میشود.
این قطعه نیز به عنوان عاملی مقاوم در برابر نوسانات شدید جریان و ولتاژ در مداراتی همانند مدار شارژ، مدار پاور و... استفاده میشود.
سلفها بر روی مادربرد موبایل به یکی از سه رنگ مشکی- آبی و سفید یافت میشوند.
تست سلف
جهت تست سلف میتوان سلکتور مولتیمتر را بر روی تست بازر (بوق) قرار داد. حال چنانچه دو سر پراپ مولتیمتر را به دو سر پایههای سلف قرار دهید میبایست صدای بوق شنیده شود به عبارتی سلف هدایت کند و راه بدهد. در غیر اینصورت سلف خراب است و میبایست تعویض شود.
دیود (Diode)
قطعهایست دو پایه دارای پایة مثبت و منفی، پایة مثبت آند و پایة منفی کاتد نامیده میشود.
دیودها به رنگ مشکی و کمی بزرگتر از مقاومت در مدارات موبایل یافت میشوند. همانطور که گفته شد دیودها به عنوان قطعة قطبدار دارای پایة مثبت آند و پایة منفی کاتد میباشند که پایة کاتد بوسیلة نوار سفید رنگی مشخص شده است.
دیودها در سیستم موبایل بسته به نوعشان به عنوان :
یکسوساز،سوئیچ وکلید،تثبیت کننده ولتاژ، رفع نوسانات ولتاژ،محافظ قطعات دیگر در برابر جریان و ولتاژ بالا و ... استفاده می شوند.
انواع مختلفی از دیودها مثل: دیود معمولی (یکسوساز)، دیودهای محافظ (بسته دیودی 5 پایه)، دیود نورانی (LED) ، دیود خازنی (واریکاپ) ، دیود زنر (دیود تثبیت کنندة ولتاژ) ، دیود شاتکی( سوییچ) و... در مدارات موبایل کاربرد دارند.
تست دیود
مولتیمتر دیجیتال رنجی برای تست دیود دارد کافیست پراپهای مولتیمتر را به دو پایة دیود متصل کنید از یک طرف عددی مابین 1000 تا 100 نمایش داده میشود و از طرف دیگر با تعویض پراپهای مولتیمتر نمایش عدد نداریم و عدد 1 روی LCD مولتیمتر نمایان میشود به عبارتی در تست دیود پایههای دیود از یک طرف هدایت میکند و از طرف دیگر هدایت نمیکند.
انواع دیود :
1-دیود معمولی:
به عنوان یکسوکننده و مبدل ولتاژ در مدارات تغذیه و پاور موبایل استفاده می شود و با علامت اختصاری D در نقشه های موبایل مشخص می شود.
2-دیود زنر:
دیود زنر به عنوان تثبیت کننده ولتاژ همچنین به عنوان یک قطعه محافظ در برابر جریان و ولتاژ بالا در مدارات شارژ، تغذیه ، پاور، اسپیکر ، میکروفن ، صفحه کلیدو... مورد استفاده میباشد.
مشخصة دیود زنر به صورت ولتاژ بر روی آن ثبت شده است شکل ظاهری دیود زنر به شکل دیود معمولی است و بیشتر از نوع شیشهای میباشد و در نقشه ها و مدارات با علامت اختصاری ZD مشخص می شود.
دیود زنر در مدارات موبایل به عنوان رگولاتور ولتاژ نیز استفاده می شوند
باید توجه داشت که این نوع دیودها در مدار به صورت مع*** بسته میشوند دیودهای زنر در مدارات موبایل به صورت تکی و یا چندتایی (بسته دیودی) یافت میشوند.
تست دیود زنر مانند دیود معمولی است (از یک طرف هدایت میکند و از طرف دیگر هدایت نمیکند)
3-دیود نورانی (LED)
دیود نورانی یا LED که در صورت رسیدن ولتاژ به پایههای آن از خود نور ساطع میکند. LED همانند دیود یک المان دو پایه است که دارای پایة مثبت (آند) و پایة منفی (کاتد) میباشد لذا تشخیص پایهها در هنگام تعویض الزامی است و چنانچه در هنگام نصب و تعویض دقت نشود و LED بلعکس نصب شود روشن نمیشود و در مواردی باعث سوختن LED میشود.
در اکثر LEDها، پایة مثبت (آند) توسط سوراخی که روی LED وجود دارد قابل شناسایی است البته بوسیلة مولتیمتر نیز میتوان پایههای LED را بر روی برد گوشی از هم تشخیص داد برای این کار چنانچه، سلکتور مولتیمتر را بر روی تست بازر قرار دهید و یک پراپ را به منفی باتری زده و پراپ دیگر را به یکی از پایههای LED بزنید در صورتی که صدای بوق شنیده شد (راه داد) آن پایه، پایة منفی و کاتد میباشد.
از LEDها در دستگاه موبایل جهت روشن نمودن صفحه کلید و نور مورد نیاز LCD که اصطلاحاً به نور پسزمینه (Back Light) موسوم میباشد استفاده میشود.
LEDها در رنگهای مختلف: قرمز، نارجی، آبی، سبز و... موجود میباشند.
* نحوة تعویض LEDها در دستگاه موبایل بوسیلة هیتر و نصب آن بوسیلة سیستم قلع کاری (لحیم) میباشد. البته باید توجه داشت که LEDها نسبت به حرارت حساسند و نباید هیتر را مستقیماً و از فاصلة نزدیک بر روی LED حرارت داد. مناسبتر است از فاصلة دور و یا از زیر به LED حرارت داده شود تا نسوزد.
* در بعضی از سری گوشیها، برای روشنایی صفحه کلید یا LCD از یک مجموعة LED بصورت کابل نواری سفید رنگ استفاده شده است در این حالت چنانچه گوشی آبدیدگی پیدا کند این LEDها عمل نخواهد کرد و نور پسزمینه نخواهیم داشت.
* البته LEDها برای فعال شدن نیاز به یک آیسی درایور دارند که بعضاً خرابی این آیسی باعث عدم روشن شدن LEDها میشود.
* در یک سری از گوشیها به جای استفاده از LED به عنوان نور پسزمینه از صفحات فسفری (نئون) جهت تأمین روشنایی استفاده میشود در این نوع صفحات یک سیمپیچ تعبیه شده است که در صورت عبور جریان حرارت ایجاد شده در سیمپیچ صفحات فسفری را روشن میکند نور ایجاد شده توسط این صفحات ملایمتر و یکنواختتر از نور LEDها میباشد.
* در سری گوشیهای جدید برای نور پسزمینه از هر دو گزینه استفاده شده است از LEDها جهت روشنایی زیر صفحه کلید و از صفحات فسفری جهت روشنایی زیر LCD استفاده شده است.
تست LED
در صورتی که بوسیلة منبع تغذیه ولتاژی معادل 2 ولت به صورت مستقیم به آن اعمال شود البته مثبت و منفی رعایت شود LED سالم روشن میشود.
LED *ها در مدارات موبایل عموماً به صورت موازی قرار میگیرند در اینصورت پایة علامتدار پایة مثبت (آند) میباشد و چنانچه LEDها به صورت سری بسته شده باشند پایة علامتدار منفی (کاتد) میباشد.
4-دیود خازنی (واریکاپ):
این نوع دیود به عنوان تنظیم کننده و تثبیت کننده فرکانس در مدار آنتن (RF) استفاده می شود.
5-دیود شاتکی:
این نوع دیود به عنوان سوئیچ و کلید در مدار آنتن(RF) استفاده می شود دیود شاتکی در فرکانسهای بالا دارای قدرت سوئیچینگ و کلیدزنی خوبی است.
* در سیستم سخت افزاری موبایل برخی دیود ها به صورت مجتمع در قالب یک قطعه دارای 3 ، 5 ویا 6 پایه هستند که به صورت بسته دیودی و آند مشترک استفاده شده اند.
ترانزیستور (Transsistor)
ترازیستور قطعهایست سه پایه که پایههای آن بیس (B)، امیتر (E) و کلکتور (C) میباشند.
ترانزیستور در نقشه های موبایل با حرف اختصاری Q یا V نمایش داده میشود.
ترانزیستورها دو نوع هستند ترانزیستور منفی ) ( و ترانزیستور مثبت (pnp) البته ترانزیستور منفی کابرد بیشتری دارد در اینحالت جهت تشخیص نوع ترانزیستور چنانچه دو سیم منفی به هم راه بدهد ترانزیستور منفی است و اگر دو سیم مثبت به هم راه بدهد تزانزیستور مثبت است.
شکل ظاهری و تشخیص قطعه:
ترانزیستورها معمولا به رنگ مشکی و دارای سه پایه می باشند البته بعضی از ترانزیستورها چهار پایه دارند که در این حالت پایه چهارم برای دفع نویز و خنک
شدن ترانزیستور می باشد.
لازم به تذکر است که این قطعه را به کمک تست دیود مولتی متر میتوان از سایر قطعات مشابه تشخیص داد.
ازجمله علل نقص و خرابی ترانزیستورهای مدار میتوان: سولفاته و ایجاد امپدانس در مدار ، ولتاژ بالا، لحیم سردی قطعه، رطوبت و آبخوردگی گوشی را نام برد.
ترانزیستورها کاربردهای مختلفی در مدارات الکترونیکی و سیستم موبایل دارند از جمله به عنوان: سوئیچ کننده ، تقویت کننده ، راه انداز (درایور) ، اختلاف فاز دهنده و ... استفاده می شوند.
معمولا ترانزیستورهایی که به عنوان تقویت کننده در مدارات موبایل قرار می گیرند داخل آی سی هستند و کمتر به عنوان یک قطعه جدا در برد موبایل یافت میشوند اما به ترانزیستورهایی که به عنوان سوئیچینگ(کلیدزنی) و درایور در برد به صورت یک قطعه مجزا استفاده می شوند زیاد برخورد خواهید کرد مثل: ترانزیستورهای درایور LED ها و درایور ویبراتور
تست ترانزیستور:
برای تشخیص پایههای ترانزیستور باید توجه داشت پایة بیس به عنوان پایة ثابت به دو پایة دیگر هدایت میکند پس پایهای که به دو پایة دیگر راه بدهد بیس است برای تشخیص امیتر و کلکتور میبایست اهم پایة بیس را نسبت دو پایة دیگر اندازهگیری کرد در اینصورت هر پایه که اهمش بیشتر باشد امیتر است مسلم پایه دیگر کلکتور میباشد. (اهم نمایشی بین 100 تا 950 میباشد)
برای این منظور مولتی متر را در حالت تست دیود قرار داده یکی از پایه ها را نسبت به دو پایه دیگر تست میکنیم هرکدام از پایه ها نسبت به دو پایه دیگر هدایت کرد و عدد نشان داد آن پایه بیس (B) است واز دو پایه دیگر هر کدام که نسبت به پایه بیس عدد بیشتری نشان داد امیتر (E) و دیگری کلکتور (C)است.
پایة ثابت: Base رنج بزرگتر: Emiter رنج کوچکتر: Colector
بعد از تشخیص پایهها جهت تست ترانزیستور چنانچه بیس به دو پایه کلکتور و امیتر راه بدهد و نمایش اهم داشته باشد ترانزیستور سالم است در غیر اینصورت خراب است و باید تعویض شود. در تست ترانزیستور چنانچه اهم نمایشی مابین هر 3 پایه یکسان بود آن ترانزیستور نیز معیوب است.
کلید پاور (On / Off key)
کلید پاور که وظیفه روشن و خاموش کردن دستگاه را بر عهده دارد دارای چهار پایه میباشد شکل روبرو نمایشی از یک کلید پاور میباشد.
* کلید پاور گوشیهای موبایل در واقع یک میکرو سوئیچ است که به طور مستقیم به آی سی تغذیه وصل شده است ودر حالت فشرده (LOW ACTIVE) فعال میشود.
تست کلید پاور
جهت تست کلید پاور باید توجه داشت که پایههای آن به صورت ضربدری عمل میکند یعنی چنانچه کلید پاور فشرده شود پایة1 به پایة4 راه خواهد داد یا اینکه پایة2 به پایة3 راه خواهد داد. لذا چنانچه از تست بازر مولتیمتر استفاده شود حال پراپ قرمز بر روی پایة1 و پراپ مشکی بر روی پایة4 قرار گیرد و دکمه پاور فشرده شود باید صدای بوق شنیده شود. برای پایههای 2 و 3 نیز به همین منوال است در غیر اینصورت کلید پاور معیوب است و میبایست تعویض شود.
بلندگو (Speaker- Earphone)
بلندگو به عنوان یک مبدل (Transduser) در دستگاههای الکترونیکی مورد استفاده قرار میگیرد بلندگو در دستگاه موبایل به کپسول گوشی نیز معروف است.
کار بلندگو در واقع تبدیل سیگنال الکتریکی به سیگنال صوتی میباشد.
بلندگو یا کپسول گوشی در انواع مختلف یافت میشود معمولاً کپسولهای گوشی موجود در موبایل از نوع دینامیکی میباشد و اهمی در حدود 30 الی 150 اهم در گوشیهای مختلف از خود نشان میدهد.
کپسول گوشی از یک سیمپیچ ،آهنربا و یک مغزی فلزی تشکیل شده است که روی آن یک صفحة تلقی شکل نازک (پرده دیافراگم) وجود دارد. در اثر ورود سیگنال به کپسول سیمپیچ عمل کرده و میدان مغناطیسی ایجاد میکند که موجب لرزش صفحة تلقی روی آن میشود و تولید صدا میکند معمولاً هر چه صفحة تلقی نازکتر باشد صدای تولیدی واضحتر خواهد بود. در این حالت چنانچه پردة دیافراگم کپسول گوشی کثیف شده باشد صدای خروجی آن نارسا و نامفهوم خواهد بود.
تست کپسول گوشی (بلندگو)
جهت تست کپسول گوشی (بلندگو) سلکتور مولتیمتر را بر روی رنج 200 اهم قرار داده در تست اهمی مقدار اهم کپسول گوشی سالم بین 30 الی 150 اهم میباشد در صورتیکه اهمی کمتر از 30 و یا بالاتر از 150 اهم نشان بدهد کپسول گوشی خراب است.
با استفاده از منبع ولتاژ نیز میتوان کپسول گوشی را تست کرد در اینحالت چنانچه ولتاژی معادل 5/1 ولت به کپسول گوشی داده شود میبایست صدای خشخش در آن شنیده شود.
* اتصال کپسول گوشی به برد اصلی میتواند در انواع مختلف سوکتی کانکتوری به وسیلة کابل فلت و یا دو رشته سیم همراه با قلعکاری باشد.
در هر صورت هنگام تعویض و یا عیبیابی به درستی اتصال آن به برد اصلی دقت شود در کپسول گوشی قطب مثبت و منفی یعنی پلاریتة مثبت و منفی چندان اهمیتی ندارد.
• چنانچه صدایی در خروجی نداشتیم یعنی دریافت صدا نداشتیم احتمالاً کپسول گوشی دستگاه معیوب است و باید تعویض شود و چنانچه با تعویض کپسول گوشی مشکل حل نشد به عیبیابی آیسی صوت بپردازید (آیسی صوت را مقداری حرارت بدهید.)
میکروفن (Mic)
میکروفن نیز به عنوان یک قطعة مبدل سیگنال صوتی را تبدیل به سیگنال الکتریکی میکند و در واقع وظیفة ارسال صوت را به داخل دستگاه موبایل دارد.
میکروفن در بین تعمیرکاران موبایل به کپسول دهنی نیز معروف است.
میکروفنها در انواع مختلف: کریستالی- خازنی و ذغالی موجود میباشند البته میکروفن بکار رفته در گوشیهای موبایل اغلب از نوع خازنی میباشند.
* در نصب میکروفن باید به پلاریتة آن توجه کرد.
* اتصال میکروفن به برد اصلی به چند طریق میتواند باشد مثلاً:
میکروفن بوسیلة پایههایی که دارد توسط سیم به برد اصلی لحیم شده باشد یا بوسیله پد به مدار اتصال داشته باشد و یا اینکه اتصال آن توسط کانکتور برقرار باشد.
* در صورتی که صدای کاربر گوشی منتقل نمیشود به خرابی میکروفن مشکوک شوید و میکروفن معیوب را با یک میکروفن سالم مشابه تعویض کنید تا پی به سالم بودن و درست کار کردن مدار میکروفن ببرید.
تست میکروفن
جهت تست میکروفن (کپسول دهنی) میتوان با استفاده از مولتیمتر اهم آن را چک نمود در این صورت باید از یک طرف اهم کم و از طرف دیگر اهم زیادی را نشان بدهد. مقدار اهم نمایشی کپسول دهنی معمولاً بین 500 اهم الی 3 کیلو اهم میباشد. در صورتیکه کمتر از 500 اهم و یا بیشتر از 3 کیلو اهم باشد قطعه خراب است. البته از تست دیود نیز میتوان برای تست میکروفون استفاده کرد در این حالت مشابه تست دیود مولتیمتر را بر روی تست دیود قرار داده از یک طرف باید نمایش عدد بر روی نمایشگر مولتیمتر داشته باشیم و از طرف دیگر نباید نمایش عدد داشته باشیم یعنی از یک طرف هدایت کرده و از طرف دیگر هدایت نمیکند.
بازر زنگ(Buzzer)
بازر قطعهایست در سیستم موبایل که زنگ و آلارم گوشی از آن تولید میشود. هنگامی که تماسی با موبایل برقرار میگردد این قطعه با تبدیل سیگنال الکتریکی به صوتی و ایجاد اصواتی با ت
آخرین ویرایش: