- 2011-03-26
- 423
- 1,684
دوستان از اونجايي كه اكثر تعميركارهاي محترم از طريقه تنطيم پيش بار تايپيتهاي هيدروليك بي اطلاع هستن و از اونطرف هم اكثر روآ سالهايي كه من ديدم تايپيتهاشون تنطيم نيست و صداي سوپاپها بوضوح به گوش ميرسه ! تصميم گرفتم در اين تاپيك طريقه تنطيم پيش بار ليفترهاي هيدروليك رو آموزش بدم.
اول ببينيم اين سيستم چطور كار ميكنه
دو مدل ليفتر هيدروليك وجود داره كه ما آموزش رو بر مبناي نمونه پلانجر دار كه رايج تره شروع ميكنيم و نمونه هاي قارچي رو ميگذاريم براي تاپيك خودروهاي ديگه .
طبق تصوير يك ليفتر هيدروليك از 3 بخش اصلي تشكيل شده .
بدنه
پلانجر
سوپاپ يكطرفه و فنر كورس پركن
بدنه بخش اصلي ليفتر هستش كه كل قطعات داخلش قرا دارن و به صورت مستقيم با ميل بادامك در تماسه.بدنه نقش پيستون رو براي پلانجر بازي ميكنه و از طريق يك مجراي كناري با كانال اصلي روغن رساني موتور در ارتباطه.
پلانجر پيستون كاري سيستم هستش و يك طرفش مستقيما با سوپاپها ( در نمونه هاي ميل سوپاپ بالا ) يا ميل تايپيت ( در نمونه هاي ميل سوپاپ روي بلوك ) و طرف ديگه اش به مكانيزم سوپاپ يطرفه متصله....پلانجر به صورت يك پيستون با جابجايي محدود ( معمولا حدود 1.5 تا 2 ميليمتر ) درون بدنه قابليت حركت داره و قضيه تنطيم اتوماتيك لقي سوپاپ ها در حقيقت همين حدود 2 ميليمتر فضاي بازي پلانجره.
سوپاپ يكطرفه معمولا يك مكانيزم ساچمه و فنر به همراه يكسري پولكي و واشره كه اجازه ميده روغن بصورت يكطرفه بتونه وارد فضاي كاري بين پلانجر و بدنه بشه ولي توانايي خروج از اين فضا رو نداشته باشه.
فنر كورس پركن بين بدنه و پلانجر قرار داره و در صورت نبود فشار هيدروليك سيستم روغني هم كماكان با برداشتن بار از روي پلانجر فاصله بين بدنه تا پلانجر رو در حداكثر كورس ممكنه قرار ميده
طرز كار .
موقع روشن بودن موتور فشار روغن از طريق مجراي كناري بدنه وارد فضاي كاري بين بدنه و پلانجر ميشه .... اين امر باعث ميشه در زماني كه ليفتر روي برجستگي بادامك ميل سوپاپ قرار نداره اجازه ورود روغن و جابجايي پلانجر جهت جبران فاصله بين سوپاپها تا اجزاي انتقال ارتفاع تا نشيمن بادامك رو بده....زماني كه برجستگي بادامك زير بدنه ليفتر قرار ميگيره و حركتش ميده سوپاپ يكطرفه مجرا رو ميبنده و از اونجايي كه مايعات قابل فشرده سازي نيستن ناچارا اتصال بين بدنه و پلانجر يك اتصال صلب ميشه و سوپاپ از حرت بادامك مثل يك سيستم ساليد تبعيت ميكنه.زماني كه برجستگي از زير بدنه عبور كرد و سوپاپ سر جاي خودش نشست بار از روي سيستم برد اشته ميشه و در صورت وجود فاصله خالي سوپاپ يكطرفه با وارد كردن بيشتر روغن فضاي خالي رو پر ميكنه..اگر عكس اين اتفاق افتاده باشه و فرضا بر اثر افزايش طول نياز به كاهش فضاي بين پلانجر با بدنه باشه اضافه فشار سيستم تا مرز رسيدن به فشار روغن كانال اصلي موتور پايين مياد كه باعث كاهش بخشي از روغن درون اين فضا و جبران افزايش ظول ايجاد شده ميكنه.
دليل استفاده
همونطوري كه ميدونيد فلزات بسته به دما ضريب انباساط دارن و با افزايش دما طولشون افزايش پيدا ميكنه و بالعكس.
در سيستمهاي ساليد ( غير هيدروليك ) سازنده با توجه به دماي كاري اجزا ( سوپاپها....ميل تايپيتها در صورت وجود .....اسبكها در صورت وجود و ... ) ميزان انبساط كل رو با توجه به دماي كاري موتور محاسبه ميكنه ...به اين مقادير يك ميزان فاصله ايمني ( اصظلاحا Clearance ) اضافه ميكنه كه اين فاصله مجاز در هيچ شرايطي نبايد از بين بره و بسته بشه ....از بين رفتن اين حاشيه مجاز به معني اينه كه سوپاپها ديگه قابليت نشستن كامل روي سيتشون رو ندارن كه گذشته از فراز گاز به بيرون از اتاق احتراق و افت توان و افزايش مصرف باعث ميشه سوپاپ بخش بزرگي از زمان و اتصال مكانيكي لازم براي خنك شدنش از طريق سيت رو از دست بده و بسوزه.
اين حاشيه ايمني رو در دفترچه هاي تعميراتي ذكر ميكنن كه معمولا براي سوپاپهاي خروجي ميزانش بيشتر از سوپاپهاي وروديه ( به خاطر دماي كاري بالاتر و ضريب انبساط بيشتر )
در سيستمهاي ساليد وقتي موتور سرده فاصله clearance از ميزان مجار تعريف شده بيشتره و اين فاصله بصورت اضافه بر سازمان تا زمان گرم شدن موتو باقي ميمونه كه در طي اين پروسه صداي برخوردهاي بين اجزاي انتقال حركت سوپاپه خيلي بالاتره.... به خاطر خوردگي هاي مكانيكي به مرور زمان اين فاصله افزايش پيدا ميكنه كه مجبور به تنطيم دوره اي اين فواصل مجاز هستيم ...در ضمن فيلرگيري فقط براي موتور گرم ( دماي نرمال كاري ) قابل انجامه.....زمستوني و تابستوني هم نداره ( دماي كاري موتوري كه ترموستات داره در زمستون و تابستون ثابته و دماش از دماي گرمترين نقاط زمين خيلي بيشتره )
فرضا اين ميزان فاصله كه به اسم فيلر ميشناسنش در موتور آونجر براي سوپاپهاي ورودي 0.2 ميليمتر و براي سوپاپهاي خروجي 0.4 ميليمتره ( اين فاصله براي موتورهاي روآ و آردي و پيكان يكسانه ..... در مورد روآ سال چون ليفترها هيدروليكن بهيچوجه اين شرايط و اندازه گيري ها صادق نيست.....اگر با اين فرمول ليفترهاي روآ سال فيلرگيري بشه گذشته از سروصداي سوپاپها كه در اين موتور كلا نبايد شنيده بشه در دراز مدت خوردگي و فراسايش در اجزاي انتقال حركت سوپاپ رو شاهد خواهيم بود...همچنين چون ميل سوپاپهاي ليفتر هيدروليك پروفيل و زاويه نشست و برخواستشون با ميل سوپاپهاي ليفتر ساليد فرق ميكنه اينجور فيلر گيري باعث كاهش قدرت موتور بخاطر كاهش زمان باز بودن سوپاپها هم ميشه ).
در سيستمهاي هيدروليك همونطور كه احتمالا تا حالا متوجه شديد هميشه يك پيش بار بايدوجود داشته باشه كه اولا در حالت بدون بار پلانجر رو در موقعيت وسط كورسش قرار بديم ( و براي اينكار بايد بر نيروي فنر كورس پركن غلبه كرد وگرنه كورس پلانجر هميشه پر شده ميمونه و سيستم ديگه كار جبران فضا رو انجام نميده) و ثانيا اين قرار دادن در كورس وسط نياز به اندازه گيري موقعيت صحيح داره.
دليل اينكه سيستمهاي هيدروليك هيچوقت صدا توليد نميكنن وجود همين پيش بار صحيحه وگرنه ميتونن از بدترين سيستمهاي ساليد هم بدتر باشن ( در صورت زياد بود پيش بار اجازه بسته شدن كامل به سوپاپها نميدن و سوپاپها به مرور ميسوزن....در صورت كم بودن پيش بار هم سيستم معمولا يا در اكثر مواقع وارد مدار و عملكرد اصلي خودش نميشه )
طريقه تنطيم و مواد لازم
مواد لازم
واشر قالپاق سوپاپ يك عدد
چسب مزدا ( يا هر نوع چسب سيليكون گرمايي ديگه )
اچار بكس 11 با رابط بلند
آچار 1/2 اينچ رينگ ( اگر آچار امپريال نداريد و آچارهاتون ميليمتريه بهيچوجه از آچار 13 استفاده نكنيد چون مهره هاي تنطيم رو كچل ميكنن )
پيچ گوشتي تخت
آچار شش پر فرانسوي
كهنه يا دستمال تنطيف بدون پرز
اول حدود 10 دقيقه موتور رو روشن كنيد و بگذاريد حين حركت گرم بشه ( گرم بودن موتور حين انجام تنطيمات سوپاپ مهمه ...البته مدلهاي هيدروليك خيلي به اين امر حساس نيستن ولي كلا موتور گرم تنطيمش راحت تر و بهتره )
در طي فرايند تنطيم سرعت عمل داشتن و تا حد ممكن اجازه ندادن به موتور كه خنك بشه هم مهمه
لوله پلاستيكي بالايي قالپاق سوپاپ (رابط بين زانويي هاي سيستم ***** ) رو بوسيله باز كردن دو تا بست زانويي لاستيكي و تك پيچ شش پر كنار مجازي تهويه روغن باز كنيد و از سيستم خارج كنيد.
بوسيله بكس 11 شش تا پيچ قالپاق سوپاپ رو هر نوبت 1 دور شل كنيد تا تمام پيچها آزاد بشن و قالپاق سوپاپ رو در بياريد.
مجموعه 8 تا اسبك و سوپاپها الآن جلوتون هست .....
با چرخش موتور سيلندري كه ميخوايد روش كار كنيد رو در موقعيت تراكم قرار بديد ( قرار داشتن در موقعيت تراكم سيلندر مهمه... اگر طريقه بدست آوردن موقعيت تراكم سيلندر رو نميدونيد تا براتون مجزا توضيح بدم )
براي چرخش موتور ميتونيد بوسيله دست و كمك از تسمه پروانه موتور رو بچرخونيد ...ميتونيد هم ماشين رو توي دنده سبك قرار بديد و با جلو و عقب هل دادنش موتور رو بچرخونيد
مهره قفل پيچ تنطيم روي اسبك رو شل كنيد ( چند دور بيشتر از نياز) .
پيچ تنطيم اسبك رو كاملا شل كنيد بصورتي كه بشه با دست اسبك رو حركت داد.....حالا بوسيله دست پيچ تنطيم رو سفت كنيد تا نقطه اي كه اتصال بين اسبك و ميل تايپيت و سوپاپ ثابت بشه و نتونيد بادست اسبك رو حركت بديد .
براي تنطيم ليفتر هيدروليك بدست آوردن كورس پلانجر مهمه و اگر ليفتر باز بود بدست آوردن اين كورس كار خيلي ساده اي بود ...ولي الآن موتور بسته است .
براي بدست آوردن كورس ليفتر مهره قفل پيچ تنطيم رو بوسيله آچار ثابت نگه داريد و بوسيله پيچ گوشتي شروع كنيد به سفت كردن پيچ اگر دقت كنيد ميبينيد حين سفت كردن اسبك ثابته و ميل تايپيت شروع ميكنه به پايين رفتن اين سفت كردن رو ادامه ميديد تا نقطه اي كه احساس ميكنيد ناگهان چرخش پيچ با مقاومت مواجه ميشه و ديگه ميل تايپيت حركت نميكنه...سفت كردن بيشتر از اين باعث حركت سوپاپ ميشه.
فاصله بين نقطه اول كه پيچ رو با دست سفت كرديد كه ديگه اسبك تكون نخوره تا نقطه دوم كه پيچ گوشتي سفت شد و بعدش سفت كردن بيشتر سوپاپ رو حركت داد كورس پلانجره.
نقطه اول نقطه درگير شدن فنر كورس پر كن با اجزاي انتقال حركت به سوپاپ بود ...نقطه آخر نقطه تماس پلانجر با بدنه ليفتر .
اگر اين فاصله رو در كيس روآ سال اندازه بگيريد حدودا 3 دور چرخش كامل پيچ تنطيم ميشه.
انجام پروسه بالا ( يك دور پر كردن كورس پلانجر ) حين فرايند تنطيم از دو جهت مهمه
اول با اين كار روغن موجود در فضاي كاري پلانجر خالي ميشه و پلانجر به حالت آزاد درمياد و تنها مقاومت موجود مقاومت فنر كورس پركنه.
دوم طي اين فرايند از سالم بودن فنر كورس پركن ....حركت آزادانه پلانجر درون بدنه ليفتر و عدم قفل شدگي سوپاپ يكطرفه اطمينان پيدا ميكنيد ( اين سه تا باهم يعني به احتمال 80% ليفتر هيدروليكهاتون سالمن )
خوب دوباره پيچ تنطيم رو شل كنيد تا اسبك آزادانه حركت كنه..... حين شل كردن به برگشت تدريجي ميل تايپيت جهت اطمينان از سلامت فنر دقت كنيد.... وقتي اسبك كاملا آزاد شد پيچ رو با دست سفتش كنيد تا به نقطه 1 ( عدم حركت اسبك بوسيله دست ) برگرديم .
از نظر منطقي نقطه صفر در تنطيم پيش بار ليفترهاي اين ماشين 1.5 دور پايينتر از نقطه تماس اوله ( يعني بايد پيچ تنطيم 1.5 دور ديگه سفت بشه )
منتهي از نظر عملي بخاطر كاهش ريسك از بين رفتن فاصله ايمن و همينطور رفع حدودي مشكل قفل شدگي ليفترهاي هيدروليك در دور بالا ( تمام ليفتر هاي هيدروليك در دورهاي بين 5000 تا 5500 به بالا دچار قفل شدگي ميشن و چون زمان كافي براي تخليه روغن بين پلانجر و بدنه باقي نميمونه سوپاپها رو به مرز از دست دادن clearance ميرسونن ) ما 1 دور پايينتر از نقطه تماس اول رو بعنوان پيش بار در نظر ميگيريم.
پس بعد از اينكه پيچ رو بادست سفت كرديد و اسبك ثابت شد 1 دور ديگه پيچ رو سفت ميكنيم .... مهره قفل پيچ تنطيم رو در حالي كه پيچ رو با پيچ گوشتي ثابت نگه داشتيم كاملا محكم ميكنيم و ميريم سراغ سوپاپ بعدي همين سيلندر با تكرار فرايند بالا.
با چرخوندن موتور همين كار رو براي سيلندرهاي بعدي( تراكم ) و تنطيم سوپاپهاشون تكرار كنيد .
اين يك دور پيش بار رو براي جبران كاهش طول اجزا موقع سرد شدن موتور و همچنين جبران خوردگي احتمالي آتي در اجزاي مكانيزم سوپاپها در نظر گرفتيم ...... معنيش اينه كه حداقل تا چند ده هزار كيلومتر آتي در صورت سالم بودن قطعات ماشين شما نيازي به تنطيم مجدد در اين بخشها نداره و ميتونيد تا تعمير اساسي موتور تنطيم مجدد سوپاپها رو فراموش كنيد.
بعد از اتمام كار بقياي واشر و چسب كاري قبلي رو از روي نشيمن قالپاق سوپاپ ( روي سر سيلندر ) و خود قالپاق سوپاپ كاملا پاك كنيد.
محل قرارگيري واشر رو روي سر سيلندر و قالپاق سوپ از نظر وجود روغن تميز كنيد
نشيمن واشرروي قالپاق سوپاپ رو به يك لايه نازك چسب سيليكون حرارتي آغشته كنيد و واشر رو سر جاش روي قالپاق جا بزنيد.
همين كار رو روي سر سيلندر در محل قرار گيري واشر انجام بديد.
( اين بخش چسب كاري مهمه.....چون واشرهاي موجود در بازار فاصله بخش جلوييشون كمتر از ابعدا نشمن قالپاق سوپاپه اگر از چسب استفاده نكنيد بعدا از بخش جلوي قالپاق نشتي روغن خواهيد داشت )
قالپاق سوپاپ رو جا بزنيد و پيچهاش رو سر جاش بگذاريد ... حين سفت كردن پيچها رو به صورت ضربدري و هر دفعه 1 دور سفت كنيد تا تمام پيچها كاملا محكم بشن.
اتصالات سيستم هواكش رو به حالت اول بگردونيد.
اگر در مناطق سردسير زندگي ميكنيد ( منظورم دماي چند درجه زير صفره) و زياد هم دور بالا رانندگي نميكنيد ميزان پيش بار رو 1.5 دور در نظر بگيريد ....
اگر زياد اهل دور بالا روندن هستيد پيش بار رو حدود 3/4 ( سه چهارم ) تا 7/8 ( هفت هشتم ) دور در نظر بگيريد .
* در منابع مختلف براي خودروهاي ديگه پيش بار بين يك هشتم تا يك دوم دور رو ديدم در نظر ميگيرن منتهي براي اين ماشين و با توجه به كورس 3 دور پلانجرش اين ميزان پيش بار به نظر خيلي كمه .... خصوصا كه داريم براي موتور گرم محسوبش ميكنيم و حين سرد شدن به احتمال زياد پيش بارمون كامل از دست ميره )
بعد از تنظيم پيش بار براي هر كدوم از سيلندرها مجدد چك كنيد كه اسبك لقي نداشته باشه.
همچنين با فشار پيچ گوشتي روي پيچ تنطيم چك كنيد كه تايپيت حداقل حدود 1 ميليمتر پايين بره و بعد از برداشتن فشار به موقعيت اول برگرده.
در مورد ليفتر ماشينهاي ديگه هم تا حدودي ميشه از همين طريق تنطيمشون كرد البته بخش عددي مقادير گفته شده فرق ميكنه كه يا بايد به كاتالوگ تعميراتي ماشين مراجعه كرد يا اينكه در صورت موجود نبودن كاتالوگ ( مثل همين ماشين ) كورس خاص اون ماشين رو بدست آورد و 35% كورس گرم رو بعنوان پيش بار منظور كرد.
بعد از روشن كردن موتور دقت كنيد كه با گذشت 3 تا 5 ثانيه ( با روغنهاي ويسكوزيته بالا حداكثر چند ده ثانيه ) ديگه نبايد هيچ نوع صداي سوپاپي وجود داشته باشه ..اگر صدا وجود داشت (در صورت كافي بودن حجم روغن و همچنين فشار استاندارد خروجي اويل پمپ و كيفيت مناسب روغن مصرفي ) يعني ليفترهاتون نشتي روغن دارن يا سوپاپ يكطرفه خرابه يا سيستم آشغال گرفته كه رفعشون در روآ سال منوط به بازكردن سرسيلندر و چك كردن ليفترهاست.
دقت داشته باشيد كه موتورهاي داراي ليفتر هيدروليك نسبت به موتورهاي معمولي به كيفيت روغن و بخصوص وجود ذرات خارجي درون سيستم خيلي حساسن. ذرات با ابعاد بيشتر از 5 ميكرون ميتونه مكانيزم ليفتر رو دچار خوردگي و از دست دادن قابليت كار بكنه .....
ويسكوزيته روغن اين نوع موتورها از همنوعان ليفتر ساليد خودشون حدودا 10 درجه پايينتر بايد باشه .
براي روآي سال روغن مصرفي روغن مولتي گريد 10W40 با شاخص كيفي SJ و حتما بيس معدني هستش ( يا تمام معدني يا نيمه سنتتيك ) استفاده از روغن تمام سنتتيك در اين ماشين باعث تخريب بسيار سريع بخشهاي لاستيكي نطير كاسه نمدها ميشه .
استفاده از روغنهاي با شاخص كيفي پايينتر از SJ به اجزاي مكانيكي خصوصا ليفترها آسيب وارد ميكنه. ( دوستان ايرانخودرويي فراموش كردن شاخص روغن رو از SG روآ و پيكان بايد به SJ تغيير بدن ) استفاده از روغن با شاخص كيفي بالاتر از SJ هم پول دور ريختنه .
اگر روي بخش روغن خيلي حساس هستيد بجاي روغن گرون قيمت به فكر روغن مناسب 10-40 و ***** با كيفيت باشيد يا ***** رو در فاصله يكبار تعويض روغن دوبار تعويض كنيد
اول ببينيم اين سيستم چطور كار ميكنه
دو مدل ليفتر هيدروليك وجود داره كه ما آموزش رو بر مبناي نمونه پلانجر دار كه رايج تره شروع ميكنيم و نمونه هاي قارچي رو ميگذاريم براي تاپيك خودروهاي ديگه .
طبق تصوير يك ليفتر هيدروليك از 3 بخش اصلي تشكيل شده .
بدنه
پلانجر
سوپاپ يكطرفه و فنر كورس پركن
بدنه بخش اصلي ليفتر هستش كه كل قطعات داخلش قرا دارن و به صورت مستقيم با ميل بادامك در تماسه.بدنه نقش پيستون رو براي پلانجر بازي ميكنه و از طريق يك مجراي كناري با كانال اصلي روغن رساني موتور در ارتباطه.
پلانجر پيستون كاري سيستم هستش و يك طرفش مستقيما با سوپاپها ( در نمونه هاي ميل سوپاپ بالا ) يا ميل تايپيت ( در نمونه هاي ميل سوپاپ روي بلوك ) و طرف ديگه اش به مكانيزم سوپاپ يطرفه متصله....پلانجر به صورت يك پيستون با جابجايي محدود ( معمولا حدود 1.5 تا 2 ميليمتر ) درون بدنه قابليت حركت داره و قضيه تنطيم اتوماتيك لقي سوپاپ ها در حقيقت همين حدود 2 ميليمتر فضاي بازي پلانجره.
سوپاپ يكطرفه معمولا يك مكانيزم ساچمه و فنر به همراه يكسري پولكي و واشره كه اجازه ميده روغن بصورت يكطرفه بتونه وارد فضاي كاري بين پلانجر و بدنه بشه ولي توانايي خروج از اين فضا رو نداشته باشه.
فنر كورس پركن بين بدنه و پلانجر قرار داره و در صورت نبود فشار هيدروليك سيستم روغني هم كماكان با برداشتن بار از روي پلانجر فاصله بين بدنه تا پلانجر رو در حداكثر كورس ممكنه قرار ميده
طرز كار .
موقع روشن بودن موتور فشار روغن از طريق مجراي كناري بدنه وارد فضاي كاري بين بدنه و پلانجر ميشه .... اين امر باعث ميشه در زماني كه ليفتر روي برجستگي بادامك ميل سوپاپ قرار نداره اجازه ورود روغن و جابجايي پلانجر جهت جبران فاصله بين سوپاپها تا اجزاي انتقال ارتفاع تا نشيمن بادامك رو بده....زماني كه برجستگي بادامك زير بدنه ليفتر قرار ميگيره و حركتش ميده سوپاپ يكطرفه مجرا رو ميبنده و از اونجايي كه مايعات قابل فشرده سازي نيستن ناچارا اتصال بين بدنه و پلانجر يك اتصال صلب ميشه و سوپاپ از حرت بادامك مثل يك سيستم ساليد تبعيت ميكنه.زماني كه برجستگي از زير بدنه عبور كرد و سوپاپ سر جاي خودش نشست بار از روي سيستم برد اشته ميشه و در صورت وجود فاصله خالي سوپاپ يكطرفه با وارد كردن بيشتر روغن فضاي خالي رو پر ميكنه..اگر عكس اين اتفاق افتاده باشه و فرضا بر اثر افزايش طول نياز به كاهش فضاي بين پلانجر با بدنه باشه اضافه فشار سيستم تا مرز رسيدن به فشار روغن كانال اصلي موتور پايين مياد كه باعث كاهش بخشي از روغن درون اين فضا و جبران افزايش ظول ايجاد شده ميكنه.
دليل استفاده
همونطوري كه ميدونيد فلزات بسته به دما ضريب انباساط دارن و با افزايش دما طولشون افزايش پيدا ميكنه و بالعكس.
در سيستمهاي ساليد ( غير هيدروليك ) سازنده با توجه به دماي كاري اجزا ( سوپاپها....ميل تايپيتها در صورت وجود .....اسبكها در صورت وجود و ... ) ميزان انبساط كل رو با توجه به دماي كاري موتور محاسبه ميكنه ...به اين مقادير يك ميزان فاصله ايمني ( اصظلاحا Clearance ) اضافه ميكنه كه اين فاصله مجاز در هيچ شرايطي نبايد از بين بره و بسته بشه ....از بين رفتن اين حاشيه مجاز به معني اينه كه سوپاپها ديگه قابليت نشستن كامل روي سيتشون رو ندارن كه گذشته از فراز گاز به بيرون از اتاق احتراق و افت توان و افزايش مصرف باعث ميشه سوپاپ بخش بزرگي از زمان و اتصال مكانيكي لازم براي خنك شدنش از طريق سيت رو از دست بده و بسوزه.
اين حاشيه ايمني رو در دفترچه هاي تعميراتي ذكر ميكنن كه معمولا براي سوپاپهاي خروجي ميزانش بيشتر از سوپاپهاي وروديه ( به خاطر دماي كاري بالاتر و ضريب انبساط بيشتر )
در سيستمهاي ساليد وقتي موتور سرده فاصله clearance از ميزان مجار تعريف شده بيشتره و اين فاصله بصورت اضافه بر سازمان تا زمان گرم شدن موتو باقي ميمونه كه در طي اين پروسه صداي برخوردهاي بين اجزاي انتقال حركت سوپاپه خيلي بالاتره.... به خاطر خوردگي هاي مكانيكي به مرور زمان اين فاصله افزايش پيدا ميكنه كه مجبور به تنطيم دوره اي اين فواصل مجاز هستيم ...در ضمن فيلرگيري فقط براي موتور گرم ( دماي نرمال كاري ) قابل انجامه.....زمستوني و تابستوني هم نداره ( دماي كاري موتوري كه ترموستات داره در زمستون و تابستون ثابته و دماش از دماي گرمترين نقاط زمين خيلي بيشتره )
فرضا اين ميزان فاصله كه به اسم فيلر ميشناسنش در موتور آونجر براي سوپاپهاي ورودي 0.2 ميليمتر و براي سوپاپهاي خروجي 0.4 ميليمتره ( اين فاصله براي موتورهاي روآ و آردي و پيكان يكسانه ..... در مورد روآ سال چون ليفترها هيدروليكن بهيچوجه اين شرايط و اندازه گيري ها صادق نيست.....اگر با اين فرمول ليفترهاي روآ سال فيلرگيري بشه گذشته از سروصداي سوپاپها كه در اين موتور كلا نبايد شنيده بشه در دراز مدت خوردگي و فراسايش در اجزاي انتقال حركت سوپاپ رو شاهد خواهيم بود...همچنين چون ميل سوپاپهاي ليفتر هيدروليك پروفيل و زاويه نشست و برخواستشون با ميل سوپاپهاي ليفتر ساليد فرق ميكنه اينجور فيلر گيري باعث كاهش قدرت موتور بخاطر كاهش زمان باز بودن سوپاپها هم ميشه ).
در سيستمهاي هيدروليك همونطور كه احتمالا تا حالا متوجه شديد هميشه يك پيش بار بايدوجود داشته باشه كه اولا در حالت بدون بار پلانجر رو در موقعيت وسط كورسش قرار بديم ( و براي اينكار بايد بر نيروي فنر كورس پركن غلبه كرد وگرنه كورس پلانجر هميشه پر شده ميمونه و سيستم ديگه كار جبران فضا رو انجام نميده) و ثانيا اين قرار دادن در كورس وسط نياز به اندازه گيري موقعيت صحيح داره.
دليل اينكه سيستمهاي هيدروليك هيچوقت صدا توليد نميكنن وجود همين پيش بار صحيحه وگرنه ميتونن از بدترين سيستمهاي ساليد هم بدتر باشن ( در صورت زياد بود پيش بار اجازه بسته شدن كامل به سوپاپها نميدن و سوپاپها به مرور ميسوزن....در صورت كم بودن پيش بار هم سيستم معمولا يا در اكثر مواقع وارد مدار و عملكرد اصلي خودش نميشه )
طريقه تنطيم و مواد لازم
مواد لازم
واشر قالپاق سوپاپ يك عدد
چسب مزدا ( يا هر نوع چسب سيليكون گرمايي ديگه )
اچار بكس 11 با رابط بلند
آچار 1/2 اينچ رينگ ( اگر آچار امپريال نداريد و آچارهاتون ميليمتريه بهيچوجه از آچار 13 استفاده نكنيد چون مهره هاي تنطيم رو كچل ميكنن )
پيچ گوشتي تخت
آچار شش پر فرانسوي
كهنه يا دستمال تنطيف بدون پرز
اول حدود 10 دقيقه موتور رو روشن كنيد و بگذاريد حين حركت گرم بشه ( گرم بودن موتور حين انجام تنطيمات سوپاپ مهمه ...البته مدلهاي هيدروليك خيلي به اين امر حساس نيستن ولي كلا موتور گرم تنطيمش راحت تر و بهتره )
در طي فرايند تنطيم سرعت عمل داشتن و تا حد ممكن اجازه ندادن به موتور كه خنك بشه هم مهمه
لوله پلاستيكي بالايي قالپاق سوپاپ (رابط بين زانويي هاي سيستم ***** ) رو بوسيله باز كردن دو تا بست زانويي لاستيكي و تك پيچ شش پر كنار مجازي تهويه روغن باز كنيد و از سيستم خارج كنيد.
بوسيله بكس 11 شش تا پيچ قالپاق سوپاپ رو هر نوبت 1 دور شل كنيد تا تمام پيچها آزاد بشن و قالپاق سوپاپ رو در بياريد.
مجموعه 8 تا اسبك و سوپاپها الآن جلوتون هست .....
با چرخش موتور سيلندري كه ميخوايد روش كار كنيد رو در موقعيت تراكم قرار بديد ( قرار داشتن در موقعيت تراكم سيلندر مهمه... اگر طريقه بدست آوردن موقعيت تراكم سيلندر رو نميدونيد تا براتون مجزا توضيح بدم )
براي چرخش موتور ميتونيد بوسيله دست و كمك از تسمه پروانه موتور رو بچرخونيد ...ميتونيد هم ماشين رو توي دنده سبك قرار بديد و با جلو و عقب هل دادنش موتور رو بچرخونيد
مهره قفل پيچ تنطيم روي اسبك رو شل كنيد ( چند دور بيشتر از نياز) .
پيچ تنطيم اسبك رو كاملا شل كنيد بصورتي كه بشه با دست اسبك رو حركت داد.....حالا بوسيله دست پيچ تنطيم رو سفت كنيد تا نقطه اي كه اتصال بين اسبك و ميل تايپيت و سوپاپ ثابت بشه و نتونيد بادست اسبك رو حركت بديد .
براي تنطيم ليفتر هيدروليك بدست آوردن كورس پلانجر مهمه و اگر ليفتر باز بود بدست آوردن اين كورس كار خيلي ساده اي بود ...ولي الآن موتور بسته است .
براي بدست آوردن كورس ليفتر مهره قفل پيچ تنطيم رو بوسيله آچار ثابت نگه داريد و بوسيله پيچ گوشتي شروع كنيد به سفت كردن پيچ اگر دقت كنيد ميبينيد حين سفت كردن اسبك ثابته و ميل تايپيت شروع ميكنه به پايين رفتن اين سفت كردن رو ادامه ميديد تا نقطه اي كه احساس ميكنيد ناگهان چرخش پيچ با مقاومت مواجه ميشه و ديگه ميل تايپيت حركت نميكنه...سفت كردن بيشتر از اين باعث حركت سوپاپ ميشه.
فاصله بين نقطه اول كه پيچ رو با دست سفت كرديد كه ديگه اسبك تكون نخوره تا نقطه دوم كه پيچ گوشتي سفت شد و بعدش سفت كردن بيشتر سوپاپ رو حركت داد كورس پلانجره.
نقطه اول نقطه درگير شدن فنر كورس پر كن با اجزاي انتقال حركت به سوپاپ بود ...نقطه آخر نقطه تماس پلانجر با بدنه ليفتر .
اگر اين فاصله رو در كيس روآ سال اندازه بگيريد حدودا 3 دور چرخش كامل پيچ تنطيم ميشه.
انجام پروسه بالا ( يك دور پر كردن كورس پلانجر ) حين فرايند تنطيم از دو جهت مهمه
اول با اين كار روغن موجود در فضاي كاري پلانجر خالي ميشه و پلانجر به حالت آزاد درمياد و تنها مقاومت موجود مقاومت فنر كورس پركنه.
دوم طي اين فرايند از سالم بودن فنر كورس پركن ....حركت آزادانه پلانجر درون بدنه ليفتر و عدم قفل شدگي سوپاپ يكطرفه اطمينان پيدا ميكنيد ( اين سه تا باهم يعني به احتمال 80% ليفتر هيدروليكهاتون سالمن )
خوب دوباره پيچ تنطيم رو شل كنيد تا اسبك آزادانه حركت كنه..... حين شل كردن به برگشت تدريجي ميل تايپيت جهت اطمينان از سلامت فنر دقت كنيد.... وقتي اسبك كاملا آزاد شد پيچ رو با دست سفتش كنيد تا به نقطه 1 ( عدم حركت اسبك بوسيله دست ) برگرديم .
از نظر منطقي نقطه صفر در تنطيم پيش بار ليفترهاي اين ماشين 1.5 دور پايينتر از نقطه تماس اوله ( يعني بايد پيچ تنطيم 1.5 دور ديگه سفت بشه )
منتهي از نظر عملي بخاطر كاهش ريسك از بين رفتن فاصله ايمن و همينطور رفع حدودي مشكل قفل شدگي ليفترهاي هيدروليك در دور بالا ( تمام ليفتر هاي هيدروليك در دورهاي بين 5000 تا 5500 به بالا دچار قفل شدگي ميشن و چون زمان كافي براي تخليه روغن بين پلانجر و بدنه باقي نميمونه سوپاپها رو به مرز از دست دادن clearance ميرسونن ) ما 1 دور پايينتر از نقطه تماس اول رو بعنوان پيش بار در نظر ميگيريم.
پس بعد از اينكه پيچ رو بادست سفت كرديد و اسبك ثابت شد 1 دور ديگه پيچ رو سفت ميكنيم .... مهره قفل پيچ تنطيم رو در حالي كه پيچ رو با پيچ گوشتي ثابت نگه داشتيم كاملا محكم ميكنيم و ميريم سراغ سوپاپ بعدي همين سيلندر با تكرار فرايند بالا.
با چرخوندن موتور همين كار رو براي سيلندرهاي بعدي( تراكم ) و تنطيم سوپاپهاشون تكرار كنيد .
اين يك دور پيش بار رو براي جبران كاهش طول اجزا موقع سرد شدن موتور و همچنين جبران خوردگي احتمالي آتي در اجزاي مكانيزم سوپاپها در نظر گرفتيم ...... معنيش اينه كه حداقل تا چند ده هزار كيلومتر آتي در صورت سالم بودن قطعات ماشين شما نيازي به تنطيم مجدد در اين بخشها نداره و ميتونيد تا تعمير اساسي موتور تنطيم مجدد سوپاپها رو فراموش كنيد.
بعد از اتمام كار بقياي واشر و چسب كاري قبلي رو از روي نشيمن قالپاق سوپاپ ( روي سر سيلندر ) و خود قالپاق سوپاپ كاملا پاك كنيد.
محل قرارگيري واشر رو روي سر سيلندر و قالپاق سوپ از نظر وجود روغن تميز كنيد
نشيمن واشرروي قالپاق سوپاپ رو به يك لايه نازك چسب سيليكون حرارتي آغشته كنيد و واشر رو سر جاش روي قالپاق جا بزنيد.
همين كار رو روي سر سيلندر در محل قرار گيري واشر انجام بديد.
( اين بخش چسب كاري مهمه.....چون واشرهاي موجود در بازار فاصله بخش جلوييشون كمتر از ابعدا نشمن قالپاق سوپاپه اگر از چسب استفاده نكنيد بعدا از بخش جلوي قالپاق نشتي روغن خواهيد داشت )
قالپاق سوپاپ رو جا بزنيد و پيچهاش رو سر جاش بگذاريد ... حين سفت كردن پيچها رو به صورت ضربدري و هر دفعه 1 دور سفت كنيد تا تمام پيچها كاملا محكم بشن.
اتصالات سيستم هواكش رو به حالت اول بگردونيد.
اگر در مناطق سردسير زندگي ميكنيد ( منظورم دماي چند درجه زير صفره) و زياد هم دور بالا رانندگي نميكنيد ميزان پيش بار رو 1.5 دور در نظر بگيريد ....
اگر زياد اهل دور بالا روندن هستيد پيش بار رو حدود 3/4 ( سه چهارم ) تا 7/8 ( هفت هشتم ) دور در نظر بگيريد .
* در منابع مختلف براي خودروهاي ديگه پيش بار بين يك هشتم تا يك دوم دور رو ديدم در نظر ميگيرن منتهي براي اين ماشين و با توجه به كورس 3 دور پلانجرش اين ميزان پيش بار به نظر خيلي كمه .... خصوصا كه داريم براي موتور گرم محسوبش ميكنيم و حين سرد شدن به احتمال زياد پيش بارمون كامل از دست ميره )
بعد از تنظيم پيش بار براي هر كدوم از سيلندرها مجدد چك كنيد كه اسبك لقي نداشته باشه.
همچنين با فشار پيچ گوشتي روي پيچ تنطيم چك كنيد كه تايپيت حداقل حدود 1 ميليمتر پايين بره و بعد از برداشتن فشار به موقعيت اول برگرده.
در مورد ليفتر ماشينهاي ديگه هم تا حدودي ميشه از همين طريق تنطيمشون كرد البته بخش عددي مقادير گفته شده فرق ميكنه كه يا بايد به كاتالوگ تعميراتي ماشين مراجعه كرد يا اينكه در صورت موجود نبودن كاتالوگ ( مثل همين ماشين ) كورس خاص اون ماشين رو بدست آورد و 35% كورس گرم رو بعنوان پيش بار منظور كرد.
بعد از روشن كردن موتور دقت كنيد كه با گذشت 3 تا 5 ثانيه ( با روغنهاي ويسكوزيته بالا حداكثر چند ده ثانيه ) ديگه نبايد هيچ نوع صداي سوپاپي وجود داشته باشه ..اگر صدا وجود داشت (در صورت كافي بودن حجم روغن و همچنين فشار استاندارد خروجي اويل پمپ و كيفيت مناسب روغن مصرفي ) يعني ليفترهاتون نشتي روغن دارن يا سوپاپ يكطرفه خرابه يا سيستم آشغال گرفته كه رفعشون در روآ سال منوط به بازكردن سرسيلندر و چك كردن ليفترهاست.
دقت داشته باشيد كه موتورهاي داراي ليفتر هيدروليك نسبت به موتورهاي معمولي به كيفيت روغن و بخصوص وجود ذرات خارجي درون سيستم خيلي حساسن. ذرات با ابعاد بيشتر از 5 ميكرون ميتونه مكانيزم ليفتر رو دچار خوردگي و از دست دادن قابليت كار بكنه .....
ويسكوزيته روغن اين نوع موتورها از همنوعان ليفتر ساليد خودشون حدودا 10 درجه پايينتر بايد باشه .
براي روآي سال روغن مصرفي روغن مولتي گريد 10W40 با شاخص كيفي SJ و حتما بيس معدني هستش ( يا تمام معدني يا نيمه سنتتيك ) استفاده از روغن تمام سنتتيك در اين ماشين باعث تخريب بسيار سريع بخشهاي لاستيكي نطير كاسه نمدها ميشه .
استفاده از روغنهاي با شاخص كيفي پايينتر از SJ به اجزاي مكانيكي خصوصا ليفترها آسيب وارد ميكنه. ( دوستان ايرانخودرويي فراموش كردن شاخص روغن رو از SG روآ و پيكان بايد به SJ تغيير بدن ) استفاده از روغن با شاخص كيفي بالاتر از SJ هم پول دور ريختنه .
اگر روي بخش روغن خيلي حساس هستيد بجاي روغن گرون قيمت به فكر روغن مناسب 10-40 و ***** با كيفيت باشيد يا ***** رو در فاصله يكبار تعويض روغن دوبار تعويض كنيد
